Έτσι θα αλλάξουμε τα Πανεπιστήμια

του Γιώργου Νικολετάκη

Στo Σχολείο 42 (Ecole 42) δεν υπάρχουν βιβλία, δάσκαλοι και δίδακτρα. Στο Σχολείο 42, από τους 70.000 υποψήφιους, μόλις 890 επιλέχθηκαν και ξεκίνησαν την τάξη (ποσοστό εισαγωγής κατά πολύ μικρότερο του 6-7% του Harvard).

Στο σχολείο 42 το παράδειγμα του ακόλουθου μαθητή είναι κλασσικό: έξι μήνες πριν δεν είχε ιδέα για προγραμματισμό και τώρα δημιουργεί ένα ray tracing σύστημα και 3D αναπαραστάσεις υψηλής ευκρίνειας μέσα από το σχολικό project.

Ο μαθητής αυτός δεν είχε καταφέρει να τελειώσει ούτε το Λύκειο, πριν πάει στο Σχολείο 42. Όπως και το 40% των συμμαθητών του. Κάποιοι άλλοι έχουν τελειώσει στο Stanford και το MIT.

Στο σχολείο 42 οι μαθητές βρίσκονται σε ένα κτίριο με υπολογιστές και καλούνται να υλοποιήσουν προγραμματιστικές προκλήσεις υψηλής δυσκολίας. Ας μη συνεχίσουμε, διαβάστε το σχετικό άρθρο.

Πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι πρόκειται για μια ιδιωτική πρωτοβουλία του Xavier Niel στη Γαλλία. Δεν είναι συνταγή για «ξεπατίκωμα».

Παραταύτα βάζει σε σκέψεις όλους εμάς που ασχολούμαστε με την εκπαίδευση ή να το θέσουμε καλύτερα, με την Παιδεία μας στην Ελλάδα, μέσα στον κόσμο. Πόσο μακριά είμαστε; Πόσο μας έχει ξεπεράσει η εποχή μας. Γιατί;

Aν αναρωτηθούμε, ίσως αρχίσουμε να απαντάμε στην εθνική «αιμορραγία μυαλών» και στο γιατί είμαστε η μοναδική χώρα που εξάγει περισσότερους ερευνητές υψηλής ποιότητας από αυτούς που κρατάει εντός συνόρων.

Παράλληλα, ίσως τότε αρχίσουμε να προσελκύουμε εμείς μυαλά από τη Νοτιοανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Αυτή θα είναι η μοναδική πραγματική ένδειξη ότι «έρχεται η ανάπτυξη»!

Καινοτομία και Εκπαίδευση στην Ελλάδα

Είναι αξιοσημείωτο ότι ενώ στις χώρες όπου παράγεται καινοτομία, αυτή προέρχεται με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μέσα από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα, στην Ελλάδα τα πρώτα δειλά βήματα εξωστρεφούς επιχειρηματικότητας δυστυχώς προέρχονται από ανθρώπους οι οποίοι είτε έμειναν μακριά από την έρευνα στα πανεπιστήμια, είτε σπούδασαν στο εξωτερικό.

Λαμπρές εξαιρέσεις αποτελούν κάποια περιφερειακά πανεπιστήμια, όπως το πανεπιστήμιο Κρήτης και το ΙΤΕ, που κατάφεραν να απεμπλακούν από τις ατέρμονες γραφειοκρατίες και πολιτικές του κεντρικού μηχανισμού, και εξασφάλισαν μια σχετική συνέχεια στην πραγματοποίηση των μακροπρόθεσμων στόχων και συνεργασιών τους.

Εκεί παράγουν ερευνητική καινοτομία και ανέπτυξαν βέλτιστες πρακτικές για την αξιοποίηση αυτής της προσπάθειας μέσα από κοινοτικά κυρίως κονδύλια και πολύ προσωπικό μεράκι των ανθρώπων που τα «τρέχουν».

Η γενικότερη κατάσταση, όμως, αυτή τη στιγμή στα πανεπιστήμια, σε σχέση με την παραγωγή καινοτομίας, είναι απογοητευτική και αντικατοπτρίζει μια κουλτούρα στην οποία επικρατεί το μέτριο, επειδή είναι πιο ασφαλές έναντι του καινοτόμου, αν αυτό περιλαμβάνει έστω και ψίγματα ρίσκου.

10+1 Βέλτιστες πρακτικές για την καινοτομία στα πανεπιστήμια (με τυχαία σειρά).

1) Η καλλιέργεια της ολιστικής παιδείας και η εκπαιδευτική δομή με major, minor με Γενικό Πρόγραμμα Σπουδών (General Education Curriculum - GEC) το ίδιο για όλους τους προπτυχιακούς φοιτητές. Θέλουμε ο μηχανικός να μπορεί να σπουδάσει και μουσική ταυτόχρονα με την κύρια επιλογή του, ο οικονομολόγος να μπορεί να επιλέξει μαθήματα ιστορίας και να μετράνε στον τελικό βαθμό του.

Έτσι μόνο γεννιούνται οι ιδέες που έχουν θετικό κοινωνικό πρόσημο, ταυτόχρονα με την ενδεχόμενη εμπορική τους επιτυχία. Να το θέσουμε και πρακτικά, θέλουμε αποφοίτους ανθρωπιστικών σπουδών που μπορούν να γράψουν ένα υποτυπώδες xρηματοοικονομικό πλάνο ή να γνωρίζουν ότι Java δεν είναι είδος σούσι, αλλά γλώσσα προγραμματισμού, όπως και αντίστροφα ένας προγραμματιστής απόφοιτος Πολυτεχνείου να ξέρει να φτιάξει ένα άρτιο επιχειρηματικό πλάνο.

2) Η υιοθέτηση της έννοιας του Επισκέπτη Καθηγητή και του Adjunct Professor. Oι ειδικοί από τον χώρο της αγοράς και των επαγγελματιών και η χρήση των ανθρώπων υποδειγμάτων (role-models) για την αύξηση των επαγγελματικών και ακαδημαϊκών προτύπων στα σχολεία και τα πανεπιστήμια, όσο το δυνατό νωρίτερα (δες τη σχολική εφαρμογή του https://www.facebook.com/100mentors).

3) Θερμοκοιτίδες και γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας μέσα στα πανεπιστήμια – Παραδείγματα: London Business School Incubator, i-Lab Harvard, Venture Lab IE Madrid and Area 31, γραφεία μεταφοράς τεχνολογίας MIT, Οξφόρδης, Στάνφορντ και οι κοινοπραξίες του UoStanford με VCs, accelerators στη Silicon Valley για τη διασφάλιση της συνέχειας των startups που προκύπτουν από μαθήματα όπως το μάθημα ”Startup–garage” που μπορούν να το επιλέξουν ακόμα και φοιτητές φιλοσοφίας.

4) Αυτόνομα πανεπιστήμια που αποφασίζουν για τις προτεραιότητές τους σε πλάνο 8αετίας και των φοιτητών που κάνουν δεκτούς στα προγράμματά τους - αυστηρός έλεγχος και αξιολόγηση/κατανομή κονδυλίων από το Υπουργείο.

5) Σύνδεση των φοιτητών διαφορετικών ειδικοτήτων σε κοινά projects που απαιτούν συμπληρωματικές ικανότητες - η προεξέχουσα βαρύτητα δίνεται στις ικανότητες συνεργασίας και ομαδικής δουλειάς, που αποτυπώνεται και στη βαθμολόγηση ή στα κριτήρια αξιολόγησης για την ένταξη των υποψηφίων στα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου.

6) Δέσμευση ποσού από τον οικονομικό προϋπολογισμό του πανεπιστημίου για ενίσχυση της εκπροσώπησης των σπουδαστών σε οργανώσεις σχετικές με τις ακαδημαϊκές/επαγγελματικές θεματικές (ομάδες επιχειρηματικότητας, χρηματοοικονομικών, συγκεκριμένων μορφών τέχνης, θεάτρου, ποίησης και λογοτεχνίας) και σε οργανώσεις σχετικές με τη σύνδεση για πρακτική εξάσκηση και την επαγγελματική δικτύωση και αποκατάσταση.

Δεν χρειάζεται να πάμε μακριά: το ThinkBiz, οργανισμός για την επιχειρηματικότητα της ΑΣΟΕΕ, oι ΜΟΚΕ, το Job Fair του Μετσόβειου και άλλων πανεπιστημίων.

7) Κίνητρα για την προσέλκυση των «καλύτερων», είτε αυτοί είναι Έλληνες, είτε ξένοι (ας δούμε το παράδειγμα του UKTI -UK Trade & Investments- στην Αγγλία, που προσφέρει μέσα από επιχειρηματικούς διαγωνισμούς, incubation space, μέντορες και 12.000 λίρες από κρατικά κονδύλια, για κάθε μη-Βρετανό συνιδρυτή της νικήτριας εταιρίας, ανά πανεπιστήμιο/διαγωνισμό).

8) Μικροπίστωση και άλλες μορφές χρηματοδότησης για μικρο-μεσαίες, τεχνικές, μεταποιητικές επιχειρήσεις που γεννιούνται μέσα στα πανεπιστήμια. Σύνδεση των πανεπιστημιών με τα ενεργά Jeremie ή non-Jeremie funds της Ελλάδας, αλλά και του εξωτερικού, με αντιστοίχιση των funds με τη θεματολογία των νεοφυών επιχειρήσεων που «παράγει» το κάθε πανεπιστήμιο (π.χ. το Μετσόβειο με tech funds, το Πάντειο θα δώσει μεγαλύτερη βαρύτητα σε Social Impact Funds).

9) Έρευνα με μετρήσιμους στόχους, ακαδημαϊκούς, αλλά και στόχους παραγωγής στο επίπεδο της πραγματικής οικονομίας. Ανάλογη κατανομή κονδυλίων με βάση την εκπλήρωση των στόχων, αλλά και την ανάληψη πρωτοβουλιών (με δυνατότητα μείωσης του μελλοντικού budget σε περίπτωση αποτυχίας).

Πλήρης έλεγχος για τα ποσά, την κατανομή τους, τις ερευνητικές θέσεις και τις αναθέσεις, με συγκεκριμένη κατάθεση των στοιχείων των απασχολούμενων ανά θεματική, σε ανοικτό website στο κοινό των πανεπιστημίων.

10) Υποβολή ονοματεπώνυμων μετόχων, ποσοστών και προαιρετικού καταστατικού για τη σύσταση εταιρίας και υποβολή σχετικής ηλεκτρονικής φόρμας στο ένα και μοναδικό Εταιρικό Επιμελητήριο (όπως γίνεται στην Αγγλία). Συνολική διάρκεια σύστασης εταιρίας: 10-12 λεπτά.

Ηλεκτρονική διεκπεραίωση και αποστολή της εταιρικής ταυτότητας έναρξης μετά από δύο μέρες, ηλεκτρονικά. Διαδικασία που δεν φοβίζει κανένα νέο να κάνει το ξεκίνημα.

10+1) Σταθερό φορολογικό σύστημα (όπως σε όλο τον Δυτικό κόσμο!), τουλάχιστον για τους νέους επιχειρηματίες -μέχρι 30 ετών-, που επιτρέπει τη δημιουργία αξιόπιστου χρηματοικονομικού πλάνου και ακολούθως επιχειρηματικού πλάνου μακράς πνοής (ουσιαστικά, μείωση του φορολογικού ρίσκου για τις νέες επιχειρήσεις).

Φορολογική επιβάρυνση maximum 20% και απαλλαγή από υποχρεωτικές ασφαλιστικές εισφορές και ΦΠΑ για τα πρώτα 2 χρόνια ή μέχρι τα πρώτα 10.000 ευρώ πωλήσεων (όπως γίνεται στην Ολλανδία).

Εννοείται πως τίποτα από όλα αυτά δεν θα έχει νόημα εάν δε γίνουν ανάλογα βήματα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Εκεί που χτίζονται οι βάσεις της συλλογικής μας συνείδησης.

*Ο Γιώργος Νικολετάκης είναι ιδρυτής της εφαρμογής www.100mentors.com (που κέρδισε το London Business School Founder Award και το Deloitte Institute of Innovation and Entrepreneurship Prize στο Λονδίνο), του www.nhsaofamerica.org (του μεγαλύτερου Ελληνικού ακαδημαϊκού οργανισμού της Αμερικής), υπότροφος του Fulbright Foundation στο Columbia University, του ΙΚΥ και άλλων 10 ιδρυμάτων/οργανισμών, απόφοιτος ΑΣΟΕΕ και μέλος στο Ποτάμι.

Δημοσιεύθηκε στο protagon.gr