Η αναγκαιότητα της διαχείρισης των αποβλήτων φυτικής βιομάζας σε Δήμους και Περιφέρειες

του Φίλη Αθανάσιου, Γεωπόνος M.Sc. Εταιρεία PHYTOFIL

Είναι γνωστό σε όσους ασχολούνται με τον τομέα του αστικού και περιαστικού πρασίνου ότι η ισχύουσα κοινοτική και εθνική νομοθεσία επιβάλλει αυστηρούς κανόνες και όρους όσον αφορά στη διαχείριση των μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων. Ως εκ τούτου δημιουργεί στους αρμόδιους φορείς αλλά και στους επαγγελματίες κατασκευαστές και συντηρητές χώρων πρασίνου σημαντικές υποχρεώσεις διαχείρισης της αποβαλλόμενης βιοαποικοδομήσιμης φυτικής βιομάζας.

Τι προβλέπει η εθνική και κοινοτική νομοθεσία

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα έχει ήδη θέσει τους στόχους ως προς την επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση άλλων υλικών εκτός από χαρτί, μέταλλο, πλαστικό και γυαλί προτρέποντας σε αύξηση ως προς το βάρος αυτών των υλικών τουλάχιστον κατά 70% έως το 2020 (Οδηγία 98/2008).

Η εθνική νομοθεσία υποχρεώνει σε μείωση της συνολικής κατά βάρος ποσότητας των βιοαποικοδομήσιμων αστικών αποβλήτων που καταγράφτηκε το 1995 και εναποτίθεται σε Χ.Υ.Τ.Α θεσπίζοντας τρείς ημερομηνίες ορόσημα (Φ.Ε.Κ. Β/1572/16-12-2002). Σύμφωνα με αυτές ορίζεται ως τελική καταληκτική ημερομηνία η 16η Ιουλίου του 2020 κατά την οποία θα πρέπει να έχει επιτευχθεί μείωση των ποσοτήτων των βιοαποικοδομήσιμων αστικών αποβλήτων που διατίθενται σε Χ.Υ.Τ.Α. αντίστοιχη του 35% της συνολικής ποσότητας του 1995. Είναι προφανές λοιπόν ότι αρχικά και σε επίπεδο στόχων προωθούνταν και θα προωθηθούν περισσότερο έντονα τα επόμενα χρόνια οι διεργασίες αξιοποίησης των βιοαποικοδομήσιμων αστικών αποβλήτων και ειδικότερα η ανακύκλωση, η λιπασματοποίηση και η παραγωγή βιοαερίου.

Εξετάζοντας λίγο βαθύτερα τις δεσμεύσεις που δημιουργεί η νομοθεσία διαπιστώνεται ότι τα κράτη-μέλη οφείλουν να εξασφαλίζουν μέσω των αρμόδιών αρχών τους την κατάρτιση ενός ή περισσότερων σχεδίων διαχείρισης αποβλήτων που μόνα τους ή συνδυασμένα ανά γεωγραφική οντότητα να καλύπτουν ολόκληρη τη γεωγραφική επικράτεια (Φ.Ε.Κ. Β/1909/22-12-2003). Στη βάση αυτή οι αρμόδιες αρχές είναι υποχρεωμένες (Φ.Ε.Κ. Β/1909/22-12-2003) να καταρτίσουν Εθνικό και λεπτομερέστερα Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων. Τα κράτη-μέλη επίσης υποχρεούνται να λαμβάνουν όλα τα αναγκαία μέτρα για να εξασφαλίζουν ότι η διάθεση ή η αξιοποίηση των αποβλήτων πραγματοποιείται χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία του ανθρώπου και χωρίς να χρησιμοποιούνται διαδικασίες ή μέθοδοι που ενδέχεται να βλάψουν τους φυσικούς πόρους, την πανίδα και τη χλωρίδα του περιβάλλοντος. Ταυτόχρονα πρέπει να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα προκειμένου κάθε κάτοχος αποβλήτων να τα παραδίδει σε ιδιωτικό ή δημόσιο φορέα συλλογής ή σε επιχείρηση που διεξάγει εργασίες αξιοποίησης και διάθεσης αποβλήτων ή να εξασφαλίζει ο ίδιος την αξιοποίηση ή τη διάθεσή τους (Οδηγία 12/2006).

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι στις εργασίες αξιοποίησης μεταξύ άλλων συμπεριλαμβάνεται και η λιπασματοποίηση, αντικείμενο ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τους επαγγελματίες των χώρων πρασίνου καθώς ανακτάται σε μεγάλο βαθμό η ενέργεια του απορριπτόμενου υλικού (φυτική βιομάζα) και επαναχρησιμοποιείται από τους ίδιους.

Οι αρμόδιοι φορείς για τη διαχείριση

Υπεύθυνοι για τη συλλογή και τη μεταφορά των μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων μεταξύ των οποίων και των αποβλήτων από γεωργικές δραστηριότητες και κηπευτική είναι οι Δήμοι ενώ υπόχρεοι φορείς για την προσωρινή αποθήκευση, μεταφόρτωση, αξιοποίηση και διάθεσή τους είναι οι Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟ.ΔΙ.Σ.Α.). Τα διάφορα έργα αποθήκευσης και αξιοποίησης μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων δημόσια ή ιδιωτικά κατατάσσονται σε ομάδες για τη διευκόλυνση του καθορισμού προδιαγραφών για τις μελέτες και τις προμελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων (Φ.Ε.Κ. Β/1022/5-8-2002). Σύμφωνα με την εν λόγω κατηγοριοποίηση (Φ.Ε.Κ. Β/209/21-9-2011) διακρίνονται τρεις ομάδες έργων με τα έργα της κατηγορίας Α να προκαλούν σημαντικές επιπτώσεις και να απαιτούν σύνταξη μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.) προκειμένου να επιβάλλονται ειδικοί όροι και περιορισμοί για την προστασία του περιβάλλοντος και τα έργα της κατηγορίας Β να μην προκαλούν τόσο σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον.

Τα έργα της κατηγορίας Α διαφοροποιούνται περαιτέρω σε έργα της υποκατηγορίας Α1 που προκαλούν πολύ σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και για τα οποία είναι υπεύθυνο απευθείας το Υπουργείο Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας και έργα της υποκατηγορίας Α2 που προκαλούν  σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και αποτελούν αρμοδιότητα του Γενικού Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Τα έργα της κατηγορίας Β δεν απαιτούν Μ.Π.Ε., υπόκεινται όμως σε Πρότυπες Περιβαλλοντικές Δεσμεύσεις (Π.Π.Δ.) και εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του Γενικού Γραμματέα της Περιφέρειας. Ειδικά για τις μεμονωμένες εγκαταστάσεις παρασκευής εδαφοβελτιωτικών ή και οργανοχουμικών λιπασμάτων από στερεά και υγρά μη επικίνδυνα απόβλητα η υποκατηγορία Α1 καθορίζει ημερήσια ποσότητα εισερχόμενων αποβλήτων μεγαλύτερη των 20 τόνων (Υ.Α. 1958/13-1-2012). Το περιεχόμενο των Μ.Π.Ε. και οι προϋποθέσεις για την έκδοση αποφάσεων έγκρισης περιβαλλοντικών όρων (Α.Ε.Π.Ο.) όσον αφορά την ίδρυση μονάδων εργασιών διαχείρισης και αξιοποίησης αποβλήτων είναι γνωστά (Φ.Ε.Κ. Α/160/16-10-1986, Φ.Ε.Κ. Α/91/25-4-2002, Φ.Ε.Κ. Α/68/11-3-2005) και επιτρέπουν την απρόσκοπτη ανάπτυξη της ιδιωτικής επιχειρηματικής δραστηριότητας στον τομέα της διαχείρισης των αποβλήτων.

Το εκτεταμένο θεσμικό πλαίσιο που καλύπτει τον τομέα της διαχείρισης των μη επικίνδυνων στερεών αστικών αποβλήτων που σκιαγραφήθηκε εν συντομία προηγουμένως καταλήγει σε μια σειρά από καθόλου ευκαταφρόνητες κυρώσεις (Φ.Ε.Κ. Α/24/13-2-2012) για τους παραγωγούς αποβλήτων στις περιπτώσεις που δεν συμμορφώνονται με αυτό. Πριν όμως από την εφαρμογή της αυστηρής νομοθεσίας για την ποινική προστασία του περιβάλλοντος το εξαιρετικά επείγον του όλου ζητήματος είναι το να αποτραπούν τέτοιου είδους πρακτικές που οδηγούν σε επιβολή ποινών και αναμφισβήτητα προκαλούν ποικίλες περιβαλλοντικές υποβαθμίσεις.

Η λύση για το περιορισμένο αστικό περιβάλλον…

Αναντίρρητα οι πραγματικές ανάγκες αξιοποίησης και διάθεσης των αποβλήτων στα αστικά κέντρα καθίστανται καθημερινά ολοένα και μεγαλύτερες. Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ κάτοικοι της Αττικής αντιλαμβάνονται κατά περιόδους τα ανυπέρβλητα μέχρι στιγμής προβλήματα της διάθεσης των αποβλήτων στους Χ.Υ.Τ.Α. του λεκανοπεδίου που υποβαθμίζουν την ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Αν και η βιοαποικοδομήσιμη φυτική βιομάζα που προκύπτει ως απόβλητη των εργασιών πρασίνου δεν αποτελεί σημαντικό περιβαλλοντικό κίνδυνο υποβάθμισης της ποιότητας των φυσικών πόρων (εδάφους, ατμόσφαιρας, νερού) εντούτοις κυρίως λόγω του όγκου της καταλαμβάνει πολύτιμο χώρο στο περιορισμένο αστικό περιβάλλον και επιβάλλει την ανάπτυξη διεργασιών μείωσης του μεγέθους της και αξιοποίησής της.

Στο πλαίσιο της ιεράρχησης των αποβλήτων (Οδηγία 98/2008) με την πρόληψη, επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση, ανάκτηση και διάθεσή τους και της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» (Φ.Ε.Κ. Α/190/29-9-2009) όλοι οι ειδικοί του κλάδου της κηποτεχνίας οφείλουμε να προσαρμόσουμε και να επεκτείνουμε τις δραστηριότητές μας στη βάση αυτή προς όφελος της δημόσιας καθαριότητας. Δεν μένει παρά να επιλέξουμε να υλοποιήσουμε μόνοι μας ή με την ανάπτυξη συνεργασιών κάποια από τις εργασίες αξιοποίησης και ανάκτησης της ενέργειας των μη επικίνδυνων στερεών αποβλήτων που ορίζονται από τη νομοθεσία. Η επιλογή αυτή θα πρέπει να αντιπροσωπεύει το επαγγελματικό μας προφίλ και να αξιοποιεί την επαγγελματική μας εμπειρία στο χώρο με τρόπο που θα επιτρέψει να προσφέρουμε στην αποφόρτιση των Χ.Υ.Τ.Α. και των χώρων εναπόθεσης της απόβλητης φυτικής βιομάζας συνεισφέροντας καθοριστικά στην προστασία του περιβάλλοντος και στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στην πόλη μας.

PHYTOFIL: Εταιρεία Παροχής Γεωπονικών Υπηρεσιών – Κατασκευής & Συντήρησης Αστικού και Περιαστικού Πρασίνου – Στοιχεία επικοινωνίας: 6976999923, 210-5540301, 210-5560158, filis_oe@otenet.gr – Ωκεανίδων, ΤΚ: 19200, Ελευσίνα