Καλλιέργειες από τη φύση τους βιολογικές

του Νίκου Παπαδόπουλου, Επιστημονικός Συνεργάτης και Εκπαιδευτής της Ελληνικής Γεωργίας

Οι σύγχρονες μορφές εντατικής καλλιέργειας, επιβάλουν την εκτεταμένη χρήση χημικών λιπασμάτων καθώς και φυτοφαρμάκων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν επιτυχώς τόσο η φυσική εξάντληση του εδάφους όσο και η εκτεταμένη παρουσία ασθενειών, εχθρών και ζιζανίων. Στην πρώτη περίπτωση με τα χημικά λιπάσματα, έχουμε βαθμιαία υποβάθμιση των εδαφών και μόλυνση των υπογείων υδροφόρων οριζόντων (π.χ. νιτρορύπανση), ενώ στη δεύτερη περίπτωση των φυτοφαρμάκων έχουμε σοβαρούς για την υγεία τόσο των καλλιεργητών, όσο και των καταναλωτών των αγροτικών προϊόντων, αφού οι ουσίες αυτές έχουν μεγάλη υπολειμματικότητα αλλά και τοξικότητα, με αποτέλεσμα να μπαίνουν στην τροφική αλυσίδα και να επιβαρύνουν τον ανθρώπινο οργανισμό.

Η βιολογική γεωργία είναι ικανή να μειώσει σε σημαντικό βαθμό την έκταση των παραπάνω φαινομένων, αλλά προσκρούει σε δύο βασικά επιχειρήματα που δεν είναι άλλα από την μειωμένη απόδοση των φυτών σε σχέση με τις αντίστοιχες συμβατικές καλλιέργειες, αλλά και τα αυξημένα εργατικά, που απαιτεί η βιολογική γεωργία, αφού καλλιεργητικές εργασίες, όπως η καταπολέμηση ζιζανίων δεν μπορούν να γίνουν χημικά, αλλά απαιτούν χειρωνακτική εργασία. Παρόλο που τα παραπάνω επιχειρήματα δεν είναι πάντα αληθή και σαφώς διαφέρουν για κάθε καλλιέργεια, αυτό που δεν γνωρίζει ο πολύς κόσμος είναι ότι υπάρχουν φυτά, τα οποία είτε καλλιεργηθούν συμβατικά είτε βιολογικά έχουν ακριβώς την ίδια απόδοση, αφού από τη φύση τους δεν προσβάλονται από κάποιους εχθρούς ή ασθένειες, ενώ δεν χρειάζονται ούτε καν λίπανση, αφού ευδοκιμούν ακόμα και σε φτωχά ή άγονα εδάφη. Οι καλλιέργειες αυτές θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν άγονες, ορεινές ή ημιορεινές εκτάσεις, αλλά και θα μείωναν στο ελάχιστο τα καλλιεργητικά έξοδα (λιπάσματα, εργατικά, φυτοφάρμακα, αρώσεις), αφού θέλουν ελάχιστες έως μηδαμινές παρεμβάσεις.

Τα φυτά αυτά είναι η αρώνια, η κρανιά, η αγριοαγκινάρα (ενεργειακό φυτό), η σίκαλη, το σουσάμι κ.α. τα οποία όχι απλά προσφέρονται για βιολογική καλλιέργεια, αλλά μοιάζουν να αποδίδουν και καλύτερα όσο λιγότερες είναι οι καλλιεργητικές επεμβάσεις.

Η αρώνια

Αρχικά η αρώνια είναι ένας φυλλοβόλος θάμνος, μπορεί να ζήσει μέχρι και 100 χρόνια, ιδιαίτερα ανθεκτικός στις ασθένειες, αλλά και στον παγετό. Δεν απαιτούνται φυτοφάρμακα κατά την καλλιέργεια του, αφού είναι ανθεκτικό στις ασθένειες και ο μόνος εχθρός του μπορεί να είναι τα πουλιά και τα ζώα, όταν καρποφορεί. Από εδάφη δεν είναι ιδιαίτερα απαιτητικό, αναπτύσσεται ακόμα και σε άγονα ή ακαλλιέργητα χωράφια, ενώ δείχνει μια «ελαφρά» προτίμηση σε ελαφρά και υγρά εδάφη, χωρίς όμως αυτό να είναι δεσμευτικό.

Η κρανιά

Η κρανιά επίσης είναι ένα ανθεκτικό φυτό. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε όλους τους τύπους των εδαφών, ενώ δεν είναι απαιτητικό σε νερό. Αναπτύσσεται σε υψόμετρο από 300 έως 800 μέτρα, ενώ αντέχει και σε θερμοκρασίες έως και -30^οC. Δεν έχει ανάγκη από φυτοφάρμακα αφού δεν προσβάλεται ιδιαιτέρως από ασθένειες και εχθρούς. Πρόσφατα η καλλιέργεια της επιδοτείται μέσω ειδικών προγραμμάτων βελτίωσης.

Η αγριοαγκινάρα

Η αγριοαγκινάρα είναι ένα ενεργειακό φυτό και χρησιμοποιείται για την παραγωγή βιοαιθανόλης. Δεν προσβάλεται από ασθένειες, ούτε από ζιζάνια (αφού το ίδιο θεωρείται ως ζιζάνιο), ενώ χρειάζεται ελάχιστες καλλιεργητικές παρεμβάσεις αφού από τη στιγμή που θα φυτευτεί μπορεί να δώσει παραγωγή για επτά έως και δώδεκα χρόνια (πολυετές φυτό). Δεν έχει απαιτήσεις άρδευσης και δεν απαιτεί λίπανση, αφού φύεται ακόμα και στα πιο άγονα πετρώδη ή δύσβατα εδάφη.

Η σίκαλη

Η σίκαλη σε σχέση με τα υπόλοιπα σιτηρά επειδή διαθέτει ισχυρό και ανθεκτικό ριζικό σύστημα είναι κατάλληλη για φτωχά, όξινα και άγονα εδάφη, ενώ έχει και τις μικρότερες ανάγκες σε νερό. Αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και στο πλάγιασμα, ενώ είναι ανθεκτική και στα διάφορα ζιζάνια. Επίσης εξαιτίας του μικρού της βιολογικού κύκλου δεν προσβάλεται από σκωριάσεις (μυκητολογικές ασθένειες) και άρα δεν χρειάζεται φυτοφάρμακα.

Το σουσάμι

Το σουσάμι είναι ανθεκτικό στην ξηρασία και μπορεί να αποδώσει ικανοποιητικά ακόμα και όταν χρησιμοποιεί μόνο το αποθηκευμένο νερό. Το εύρος των εδαφών που είναι κατάλληλα για την καλλιέργειά του είναι μεγάλο, ενώ καλλιεργείται και σε ψυχρότερες περιοχές ως καλοκαιρινή καλλιέργεια. Οσον αφορά το υψόμετρο μπορεί να καλλιεργηθεί και σε περιοχές με υψόμετρο έως 1.500 μέτρα. Η λίπανση που απαιτεί δεν είναι μεγάλη, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε αμειψισπορά ή μετά από μια άλλη καλλιέργεια, όπως τα χειμερινά σιτηρά ή τα όσπρια. Απαιτεί μόνο ένα ή δύο σκαλίσματα και στα πρώτα στάδια του φυτού για να αφαιρεθούν τα ζιζάνια, ενώ δεν προσβάλεται ιδιαιτέρως από ασθένειες.

Αρωματικά φυτά

Στα παραπάνω φυτά θα μπορούσαν να προστεθούν και σχεδόν όλα τα αρωματικά, αφού περιέχουν από τη φύση τους ουσίες ανασχετικές, ως προς την εκδήλωση ασθενειών και την ανάπτυξη ζιζανίων, ενώ αναπτύσσονται ακόμα και στις πιο δυσπρόσιτες περιοχές και στα πιο άγονα εδάφη. Μάλιστα τα αρωματικά φυτά χαρακτηρίζονται από πολλούς ως οι ιδανικές καλλιέργειες για τη βιολογική γεωργία, αλλά και για τις ελληνικές εδαφοκλιματικές συνθήκες.

Η γεωργία λοιπόν δεν χρειάζεται απαραίτητα να επιβαρύνει το περιβάλλον, ούτε απαιτεί την ένταση εργασίας που απαιτούσε κατά το παρελθόν. Η ελληνική γεωργία μπορεί να είναι απλή, αποδοτική και ανέξοδη. Αυτό που χρειάζεται είναι η γνώση, η προσοχή στις επιλογές και βέβαια η αποφασιστικότητα. Τολμήστε το λοιπόν και σίγουρα δεν θα ζημιωθείτε….