"Smart Shopping": Αποκτήστε οικολογική συνείδηση!

Κάθε χρόνο, στις 16 Οκτωβρίου, γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής, (World Food Day) συμβολίζοντας την ημέρα του 1945 κατά την οποία ιδρύθηκε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) στον ΟΗΕ, με στόχο, αρχικά, τον περιορισμό της πείνας στον πλανήτη. Η θεματική ενότητα που αναπτύσσεται για φέτος είναι τα "Βιώσιμα Συστήματα Τροφίμων για την ασφάλεια τροφίμων και τη διατροφή". Με αφορμή αυτόν τον εορτασμό θα επισημάνουμε μερικούς στόχους και δράσεις που είναι αναγκαίο να υλοποιηθούν για μια βιώσιμη, ασφαλή και παράλληλα οικολογική διέξοδο στο επισιτιστικό πρόβλημα της ανθρωπότητας.

Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία τα 2/10 του πληθυσμού της γης δεν έχει καθόλου πρόσβαση σε βασικά διατροφικά αγαθά και τα 3/10 υποφέρουν από χρόνια έλλειψη θρεπτικών ουσιών. Σχεδόν, ο μισός πληθυσμός της γης υποσιτίζεται σε αντίθεση με τον υπόλοιπο στον οποίο ενυπάρχει και ένα μεγάλο ποσοστό (1/2) που υπερσιτίζεται και συνοδεύεται από ποικίλα μεταβολικά προβλήματα υγείας. Ουσιαστικό ρόλο για τη διαμόρφωση των ανωτέρω ποσοστών φαίνεται να παίζει η παγκόσμια οικονομία καθώς η άνιση κατανομή πλούτου ανάμεσα στις χώρες αλλά και τους ανθρώπους αντικατοπτρίζεται στην άνιση κατανομή, στην άνιση διάθεση και πρόσβαση της τροφής. Έτσι, ενώ στην πραγματικότητα, η παγκόσμια παραγωγή τροφής αρκεί για να ικανοποιήσει πλήρως τις ανάγκες του συνόλου του πληθυσμού της γης, αυτή δεν διανέμεται ορθά, παραγωγικά και με σεβασμό στο περιβάλλον με αποτέλεσμα να συντηρούνται και να διογκώνονται τα προβλήματα της διατροφικής ανασφάλειας και της οικολογικής αειφορίας.

Οι στόχοι επομένως είναι δύο:

1. Οριζόντια μέτρα (!!!) για την εξασφάλιση του θεμελιώδους δικαιώματος στην τροφή όλου του πληθυσμού της γης.

2. Πλαίσιο παραγωγής, διακίνησης, ασφάλειας και κατανάλωσης τροφής με σεβασμό στο περιβάλλον και εξασφάλιση μικρού οικολογικού αποτυπώματος.

Έφτασε η ώρα για την απόκτηση οικολογικής συνείδησης καθώς η διατροφή είναι υπεύθυνη για το 22-30% των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Πώς μπορείτε από την κατανάλωση να περάσετε στη βιώσιμη κατανάλωση; Ο όρος ‘smart shopping’ αναφέρεται σε όλες τις στοχευμένες δράσεις που μπορείτε να κάνετε για να αξιοποιήσετε σοφά τους πόρους της γης, με στόχο την προαγωγή της υγείας σας παράλληλα με τη διατήρηση της επάρκειας και της βιοποικιλότητας του περιβάλλοντος.

Οι δράσεις που μπορείτε να εφαρμόσετε είναι:
 

• Αναπτύξτε ή υποστηρίξτε την τοπική καλλιέργεια και την κατανάλωση των προϊόντων της. Αγοράστε τρόφιμα από τοπικές φάρμες και λαϊκές αγορές. Στηρίξτε την παραδοσιακή διατροφή κάθε τόπου που αξιοποιεί τα τοπικά προϊόντα. Για καλύτερη επιλογή στα τρόφιμα πηγαίνετε νωρίς στις λαϊκές αγορές (τα πιο δημοφιλή προϊόντα εξαντλούνται στην πρώτη ώρα) ενώ για καλύτερες τιμές και ‘παζάρι’ πηγαίνετε αργά. Γενικά, με τον τρόπο αυτό μειώνονται τα ‘τροφοχιλιόμετρα’ (δηλαδή η απόσταση σε χιλιόμετρα από τον τόπο παραγωγής στον τόπο κατανάλωσης), καθώς και η τιμή των προϊόντων. Ασκήστε πίεση στα σούπερ μάρκετ όπου κάνετε τις αγορές σας, ώστε να πωλούν τοπικά προϊόντα και να στηρίζουν το δίκαιο εμπόριο των τροφίμων. Αν η παραγωγή, η επεξεργασία και η απευθείας πώληση των τροφίμων γίνει σε τοπικό επίπεδο, το οικολογικό κέρδος που προκύπτει είναι τεράστιο.

• Αγοράστε και καταναλώστε λιγότερο κόκκινο κρέας και ζωικά προϊόντα, που είναι τα πιο ενεργοβόρα τρόφιμα. Κατέχουν το 18% της παγκόσμιας εκπομπής CO2, και στην εκτροφή τους γίνεται μεγάλη σπατάλη νερού και καταστροφή μεγάλων δασικών εκτάσεων. Εξάλλου, η μεγάλη κατανάλωση επιβαρύνει και δημιουργεί ποικίλα προβλήματα στην υγεία σας.

Ένας τρόπος για να μειώσετε την κατανάλωση κρέατος και ζωικών προϊόντων είναι φροντίζοντας:


α. τουλάχιστον 3 γεύματα την εβδομάδα να μην περιέχουν κρέας, και να περιέχουν λαδερά, ζυμαρικά, λαχανικά, σαλάτες ή όσπρια και 1 μέρα την εβδομάδα χωρίς καθόλου κρέας και ζωικά προϊόντα.

β. να προτιμάτε το κρέας από μικρά ζώα, ή κοτόπουλα ελευθέρας βοσκής (καλύτερα να το αγοράζετε και να το μαγειρεύετε ολόκληρο και όχι σε κομμάτια)

γ. να προτιμάτε κρέας βιολογικής εκτροφής από πιστοποιημένα κρεοπωλεία

δ. να το μαγειρεύετε με έξυπνους τρόπους, χρησιμοποιώντας και τα φθηνότερα κομμάτια. Να σέβεστε πάντα την πρώτη ύλη και την αξιοποιείτε στο έπακρο, μαγειρεύοντας οικονομικά.

Ιδανικά το κρέας που καταναλώνετε πρέπει να είναι λίγο σε ποσότητα και άριστο σε ποιότητα (βιολογικής κτηνοτροφίας).

• Αγοράστε ψάρια που δεν προέρχονται από ιχθυοτροφεία και δεν είναι είδος ‘υπό εξαφάνιση’. Γενικά να καταναλώνετε τρόφιμα τα οποία βρίσκονται χαμηλά στην τροφική αλυσίδα και μειώστε την αγορά και την κατανάλωση ιδιαίτερα επεξεργασμένων τροφίμων που είναι πλούσια σε ζάχαρη, λίπος και αλάτι. Για κάθε δολάριο που ξοδεύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας για την καταπολέμηση του υποσιτισμού στον κόσμο, η βιομηχανία τροφίμων ξοδεύει 500 δολάρια για την προώθηση των επεξεργασμένων τροφίμων!

• Η διατροφής σας να χαρακτηρίζεται από ποικιλία, μέτρο και ισορροπία. Πριν αγοράσετε κάποιο τρόφιμο αφιερώστε λίγο χρόνο για να διαβάσετε την ετικέτα με τις διατροφικές πληροφορίες για να είστε σίγουροι για την επιλογή σας.

• Καταναλώνετε εποχιακά τρόφιμα, δηλαδή η διατροφή σας να είναι εναρμονισμένη με τις εποχές. Το φρέσκο είναι σίγουρα πιο νόστιμο, πιο υγιεινό, πιο φθηνό και με καλύτερο άρωμα. Προτιμήστε, επομένως, τα εγχώρια προϊόντα, μειώνοντας παράλληλα τις ενεργοβόρες αεροπορικές μεταφορές και τη διαδικασία της αποθήκευσης.

• Επίσης, μειώστε τη σπατάλη του φαγητού και τα τρόφιμα που πετάτε στα σκουπίδια (40% εκ των οποίων το 14% πακεταρισμένο, χωρίς να έχει λήξει). Επιλέξτε τρόφιμα με μικρότερη συσκευασία για τον περιορισμό των αποβλήτων και προτιμήστε εκείνα με λιγότερη (ή και μηδενική) και πιο οικολογική ή ανακυκλώσιμη συσκευασία πχ γυάλινη. Αποφύγετε τα πολύ επεξεργασμένα τρόφιμα (κονσέρβες ή κατεψυγμένα) και κάντε όπου είναι εφικτό κομποστοποίηση των απορριμμάτων σας.

• Προγραμματίστε τα γεύματα, οπότε και τα ψώνια, της εβδομάδας και μην υπερβάλλετε με τις αγορές. Έτσι θα αγοράζετε ότι πραγματικά χρειάζεστε στην σωστή ποσότητα και δεν θα πετάτε τρόφιμα. Προτιμήστε οικολογικές ή ανακυκλώσιμες τσάντες για τα ψώνια σας.

• Προτιμήστε τα βιολογικά προϊόντα, που έχουν μικρότερο οικολογικό αποτύπωμα, μικρότερη εκπομπή αερίων θερμοκηπίου και έχουν μικρότερη ενέργεια παραγωγής από τα συμβατικά τρόφιμα. Τα βιολογικά τρόφιμα, έχουν μεγαλύτερη απόδοση από τη συμβατική καλλιέργεια, αυξάνοντας έτσι τα κέρδη, ενώ τέλος προστατεύουν την ‘υγεία’ του εδάφους και υδάτινων πόρων.

• Μια ακόμη δράση είναι να φτιάξετε τον δικό σας κήπο και να φυτέψετε τα δικά σας φρούτα και λαχανικά. Έτσι, θα έχετε τα φθηνότερα βιολογικά και τοπικά τρόφιμα με τη μικρότερη δαπανόμενη ενέργεια, τα λιγότερα απόβλητα, τη συντομότερη μεταφορά, τη μικρότερη συντήρηση και συσκευασία και τελικά πολύ μικρό οικολογικό αποτύπωμα.

Οι παραπάνω ενέργειες αποτελούν τη μοναδική λύση και παράλληλα την αιχμή του δόρατος της νέας διατροφικής διπλωματίας που μπορείτε να εφαρμόσετε μέσω του ‘smart shopping’. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι μόνο η εφαρμογή οικολογικής διατροφικής συμπεριφοράς σε συνδυασμό με την έξυπνη-βιώσιμη καταναλωτική συμπεριφορά, αποτελούν βασικές συνιστώσες στην εξασφάλιση της ατομικής υγείας και ευεξίας, της ορθής κατανομής της τροφής στον πληθυσμό της γης, αλλά και της συνολικής προστασίας του οικοσυστήματος. ‘Η προστασία και η αειφορία του περιβάλλοντος περνά από τα ψώνια σας’.

 

Γράφει ο:

Παναγιώτης Α.Βαραγιάννης M.Med.Sc.

Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος

Υποψήφιος Διδάκτωρ Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών