Χάνονται τα όστρακα της Ελλάδας

Του Αλέξανδρου Κυριακόπουλου

Στα πρόθυρα του αφανισμού από τις ελληνικές θάλασσες βρίσκονται πληθυσμοί οστρακοειδών και κοχυλιών εξαιτίας της παράνομης αλιείας. 

Σπάνια είδη που συναντώνται μόνο στη Μεσόγειο κινδυνεύουν κυριολεκτικά να αποτελέσουν παρελθόν για τις ελληνικές θάλασσες μέσα στα επόμενα χρόνια, καθώς δεν υπάρχει κανένας περιορισμός για τον αριθμό των θαλάσσιων αυτών οργανισμών που μπορεί να αλιεύεται κάθε χρόνο. 

Ετσι, ενώ στις ταβέρνες και τα ψαράδικα της χώρας υπάρχει… υπερπληθυσμός από είδη, όπως τα κυδώνια, οι φούσκες, οι γυαλιστερές, οι πετροσωλήνες τα χτένια κ.ά., ο πραγματικός πληθυσμός των κοχυλιών και των οστρακοειδών στις θάλασσες βρίσκεται κάτω από το όριο που εξασφαλίζει τη διαιώνισή τους. 

Σύμφωνα με τις επιστημονικές καταγραφές, το μεγαλύτερο πρόβλημα μείωσης πληθυσμού αντιμετωπίζουν δύο πολύ γνωστά είδη οστράκων: η πίνα και η μπουρού.

«Τα τελευταία χρόνια, η ελληνική αγορά κατακλύστηκε από απειλούμενα και προστατευόμενα είδη», επισημαίνει η υδροβιολόγος στο Ινστιτούτο «Αρχιπέλαγος», Αναστασία Μηλιού. 

«Συχνά, ούτε οι ερασιτέχνες αλιείς που ευθύνονται για το μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος, αλλά ούτε και οι ίδιοι οι καταναλωτές γνωρίζουν πως η πίνα ή οι πετροσωλήνες αποτελούν απειλούμενο είδος και πως η εμπορία ή η κατανάλωσή τους απαγορεύονται. 

Για αρκετά από τα παραπάνω είδη, η αλιεία με μηχανότρατες σε ρηχά νερά καταστρέφει το φυσικό τους περιβάλλον, όπου βρίσκουν καταφύγιο, ενώ η ρύπανση των θαλασσών σίγουρα δεν βοηθάει», αναφέρει η Α. Μηλιού. 

Επιστήμονες και περιβαλλοντολόγοι επισημαίνουν στη Realnews πως ακόμα και είδη των οποίων δεν απαγορεύεται η αλιεία, όπως για παράδειγμα τα χτένια, παρουσιάζουν σημαντική μείωση, καθώς δόθηκαν υπερβολικά πολλές άδειες οστρακοαλιείας χωρίς να έχει προϋπάρξει κάποιος ουσιαστικός σχεδιασμός ή πλαίσιο ορθολογικής διαχείρισης. 

Παράλληλα, και ενώ πολλά αλιεύσιμα είδη «προστατεύονται» από την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία με συγκεκριμένες ζώνες αλιείας, απαγορευτικές περιόδους αλλά και περιορισμούς στις αλιεύσιμες ποσότητες, εξακολουθούν και μειώνονται, καθώς ελάχιστοι φαίνεται πως ακολουθούν το γράμμα του νόμου.

Οι λαθραλιείς

Επιπλέον, αν και η πάσης φύσεως ερασιτεχνική αλιεία οστράκων απαγορεύεται από τον νόμο, αυτό δεν έχει σταματήσει τους επίδοξους λαθραλιείς, καθώς οι έλεγχοι που γίνονται για την προστασία των ειδών είναι ανύπαρκτοι. «Σε ό,τι αφορά την πίνα, που έχει σχεδόν εκλείψει, απαγορεύεται ρητά η αλιεία και η εμπορία της. 

Δυστυχώς, παρά τις παραβάσεις που κατά καιρούς έχουν διαπιστωθεί, δεν έχουμε τη δικαιοδοσία να προχωρήσουμε σε οποιεσδήποτε ενέργειες όταν εντοπίσουμε ένα εστιατόριο ή μια ταβέρνα που πουλάει παράνομα είδη», λέει ο πλωτάρχης Νικόλας Καλογήρου από το Γραφείο Αλιείας του Λιμεναρχείου Πειραιά. 

«Το μόνο που μπορούμε πραγματικά να κάνουμε είναι να το καταγγείλουμε στην Αστυνομία. Σκεφτείτε, όμως, πόσο εκτεταμένες είναι οι παραβιάσεις, από τη στιγμή που στην Αττική, για παράδειγμα, η αλιεία των οστράκων επιτρέπεται μόνο στη Σαλαμίνα και πουθενά αλλού», προσθέτει ο Ν. Καλογήρου. 

Τα βγάζουν με κομπρεσέρ

Εάν και οι νόμοι προβλέπουν τσουχτερά πρόστιμα και αφαίρεση αδειών, ο Μάρκος Γραμματικός, ψαράς και πρόεδρος του Αλιευτικού Συλλόγου Φούρνων Ικαρίας, θυμάται τα χρόνια που οι θάλασσες ήταν γεμάτες με μεγάλα κοχύλια, οστρακοειδή, αλλά και αχινούς. 

«Σήμερα, τα περισσότερα τείνουν να εκλείψουν και πολλά σπανίζουν επικίνδυνα. Εγινε μεγάλη ζημιά τα τελευταία χρόνια, κυρίως από τους ερασιτέχνες αλιείς, οι οποίοι σήκωναν ανεξέλεγκτα τα πάντα από τους βυθούς», τονίζει ο Μ. Γραμματικός.

Σε ό,τι αφορά τους πετροσωλήνες, μέχρι και με ειδικά κομπρεσέρ τούς βγάζουν από τους βράχους όπου είναι γερά προσκολλημένοι, καταστρέφοντας τεράστιες παράκτιες περιοχές για μικρή συγκρητικά ωφέλιμη ποσότητα. «Είναι σαν να πηγαίνεις να μαζέψεις κάστανα και να κόβεις ολόκληρο το δέντρο», επισημαίνει η Μαρία Σαλωμίδη, περιβαλλοντολόγος στο ΕΛΚΕΘΕ. 

«Εμείς οι ίδιοι με τη στάση μας δημιουργούμε όλα τα προβλήματα στο περιβάλλον και μετά παραπονιόμαστε. Ο κόσμος πρέπει να ενημερωθεί και να σταματήσει να τα παραγγέλνει, καθώς η ζήτηση είναι που δημιουργεί την υπεραλίευσή τους», λέει. Η ίδια, όταν βρίσκεται κάπου που σερβίρουν απειλούμενα ή απαγορευμένα είδη, τους ρωτάει εάν γνωρίζουν πως αυτό που κάνουν είναι παράνομο. Η συνήθης απάντηση που της δίνουν είναι ότι αγοράστηκαν νόμιμα.