Greenpeace: το ΥΠΑΑΤ περιφρονεί την υγεία αγροτών και καταναλωτών με τα φυτοφάρμακα

 

Μετά από την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων αναλύσεων του ελληνικού γραφείου της Greenpeace για φυτοφάρμακα σε φρούτα και λαχανικά, “το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων εξέδωσε, δύο μέρες αργότερα, σχετική, ανυπόγραφη, ανακοίνωση” αναφέρει το ελληνικό γραφείο της ΜΚΟ.

Η Greenpeace αναφέρει ότι ο αρμόδιος Υπουργό, κ. Αθανάσιος Τσαυτάρης δεν έχει τοποθετηθεί ακόμα δημοσίως και τον καλεί “να αναλάβει δράση επειγόντως αντί να αποστέλλει ανακοινώσεις και να περιφρονεί με αυτόν τον τρόπο την υγεία αγροτών και καταναλωτών”.

Συγκεκριμένα σχόλια επί των απαντήσεων του Υπουργείου:

* ‘Με βάση τα αποτελέσματα που η ίδια η Greenpeace δημοσιεύει, αναφέρεται ότι σε 24 δείγματα που εξετάστηκαν μόνον ένα βρέθηκε να περιέχει φυτοφάρμακα σε συγκέντρωση ανώτερη των ανώτατων επιτρεπτών ορίων. Ως εκ τούτου τα στοιχεία της έρευνας καταδεικνύουν σε μεγάλο βαθμό την ασφάλεια των γεωργικών προϊόντων και δεν αιτιολογούν τους πηγαίους τίτλους της έρευνας.’

Οι αναλύσεις μας αποτελούν απλή ένδειξη της πολύ σοβαρής κατάστασης. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων μιλάνε μόνα τους, σε αγρότες και καταναλωτές. Το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, είναι ο μόνος φορέας που δεν είδε τίποτα το ανησυχητικό στα αποτελέσματα. Το Υπουργείο οφείλει να έχει ως ύψιστη προτεραιότητα την ασφάλεια και η υγεία αγροτών και καταναλωτών. Πρέπει να κάνει συστηματικές αναλύσεις, να δημοσιοποιεί τα αποτελέσματά τους, να μας ενημερώνει για τους κινδύνους και να βρίσκει πιο ήπιες εναλλακτικές. Αυτή τη στιγμή, δεν εξυπηρετεί ούτε τους αγρότες ούτε και τους καταναλωτές, προσπαθώντας να θάψει το πρόβλημα κάτω από το χαλί.

* “Εσφαλμένα στο δημοσίευμα συγχέεται η ανίχνευση απειροελάχιστων συγκεντρώσεων υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στα υπόλοιπα δείγματα με τις φράσεις και οδηγίες ασφαλείας που αναγράφονται στην άδεια διάθεσης στην αγορά και στη συσκευασία των φυτοφαρμάκων και αφορούν το γεωργό που χρησιμοποιεί το πυκνό σκεύασμα και όχι τον καταναλωτή”.

Δεν μας καθησυχάζει ούτε για μια στιγμή η επίσημη θέση του Υπουργείου πως οι επιπτώσεις αφορούν τον αγρότη και όχι τον καταναλωτή. Αντιθέτως, εγείρονται σοβαρότατα ζητήματα. Καταρχήν, μας σοκάρει η επίσημη παραδοχή και αποδοχή πως καταστρέφεται η υγεία των παραγωγών της τροφής μας από χημικά ‘ύποπτα καρκινογένεσης’. Ταυτόχρονα, το Υπουργείο δεν μας εξηγεί με ποιο τρόπο αξιολογεί την χρόνια έκθεση του καταναλωτή στις ίδιες ουσίες και πώς κατάφερε να καταλήξει στο συμπέρασμα πως είναι ασφαλές να τρεφόμαστε με τοξικά.

Τέλος, από τη στιγμή που εντοπίζονται εννέα διαφορετικές δραστικές ουσίες σε δείγμα μήλων περσινής συγκομιδής, γεννώνται πάρα πολλά ερωτήματα σε σχέση με τις συγκεντρώσεις τους κατά τη συγκομιδή καθώς και για την πιθανότητα ύπαρξης επιπλέον δραστικών ουσιών, μήνες πριν. Θα γνωρίζει το Υπουργείο πως η ανάλυση ενός προϊόντος το οποίο βρέθηκε στην αγορά άγνωστο διάστημα μετά τη συγκομιδή του (σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μιλάμε για πολλούς μήνες μετά τη συγκομιδή) δεν αντανακλά το πλήρες μέγεθος του προβλήματος. Από τη στιγμή λοιπόν, που εντοπίζουμε 27 δραστικές ουσίες μόνο σε 24 δείγματα, ανησυχούμε εξαιρετικά για το σύνολο αλλά και τις συγκεντρώσεις των επικίνδυνων ουσιών που χρησιμοποιήθηκαν κατά την καλλιέργεια και οι οποίες καταλήγουν στο πιάτο μας και στο νερό που πίνουμε σε καθημερινή βάση.

Όσο για τα ‘ανώτατα επιτρεπόμενα όρια’, η θέση της Greenpeace είναι σαφής: ουσίες οι οποίες περιγράφονται ως ύποπτες καρκινογένεσης, εξαιρετικά τοξικές και οι οποίες θέτουν σε σοβαρότατο κίνδυνο την υγεία και το περιβάλλον δεν πρέπει να υπάρχουν σε καμία συγκέντρωση. Είναι απαράδεκτο να συζητάμε για ανώτερα επιτρεπόμενα όρια παρουσίας τοξικών. Μήπως κάποιοι θεωρούν ότι η έγκυος γυναίκα, το μικρό παιδί, οι ηλικιωμένοι, οι ασθενείς, κ.λ.π. έχουν την ίδια ‘αντοχή’ στα τοξικά με κάποιον υγιή οργανισμό;

Το Υπουργείο οφείλει να σεβαστεί την υγεία του αγρότη και του καταναλωτή, καθώς και την ποιότητα του ελληνικού προϊόντος. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να υπερασπίζεται τις αγροχημικές εταιρείες και το πόσο ‘ασφαλή’ είναι τα φυτοφάρμακα που παράγουν, αρκεί να φάμε τοξικά σε μικρές δόσεις.

* “Επίσης εσφαλμένα συγχέονται οι φράσεις και οδηγίες ασφαλείας με υπολείμματα ειδικά στην περίπτωση των εισαγόμενων προϊόντων όπου η χρήση των φυτοπροστατευτικών προϊόντων δεν γίνεται καν στη χώρα μας, αλλά στη χώρα προέλευσης του συγκεκριμένου προϊόντος”.

Μας αφήνει παγερά αδιάφορους αν η χρήση κάποιων φυτοφαρμάκων είναι νόμιμη σε άλλες χώρες. Δεν μας αφήνει όμως αδιάφορους το γεγονός πως προϊόντα που τις περιέχουν, πωλούνται στην Ελλάδα και τα αγοράζουν οι καταναλωτές. Θα χαρούμε να μάθουμε με ποιο τρόπο ελέγχει, το αρμόδιο Υπουργείο, τα τοξικά στα εισαγόμενα είδη και με ποιο τρόπο εξασφαλίζει την προστασία των καταναλωτών από αυτές τις παράνομες ουσίες. Σε περίπτωση που δεν είναι γνωστό, θυμίζουμε πως ο τομέας των Τροφίμων υπάγεται στις αρμοδιότητες του Υπουργείου, το οποίο ονομάζεται Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

* “Εσφαλμένα θεωρείται η ουσία flufenoxuron που ανιχνεύτηκε σε δείγμα μήλου ως προστατευτικό του ξύλου των δένδρων, καθώς πρόκειται για φυτοπροστατευτική ουσία που επιτρέπονταν να χρησιμοποιείται στα μήλα μέχρι 31.12.2012 και τα μήλα του δείγματος δεν διευκρινίζεται αν ήταν περσινής εσοδείας”.

Έχει ενδιαφέρον ο τρόπος με τον οποίο αξιολογείται από το Υπουργείο η ασφάλεια ενός χημικού φυτοφαρμάκου. Δηλαδή, μια ουσία μπορεί να θεωρείται ασφαλής μέχρι χθες, αλλά από σήμερα να κριθεί επικίνδυνη και να απαγορευτεί. Γιατί ο καταναλωτής να ενδιαφέρεται για την ημερομηνία χρήσης ενός επικίνδυνου φαρμάκου; Τον ενδιαφέρει να μην φάει προϊόντα που περιέχουν επικίνδυνα χημικά ή συντηρητικά επίπλων, τελεία και παύλα.

Για να ξεκαθαρίσουμε, μια και καλή, τα πράγματα σε σχέση με τα ‘νόμιμα’ και ‘παράνομα’ φυτοφάρμακα. Ένα φυτοφάρμακο απαγορεύεται συνήθως όταν είναι ήδη αργά. Χημικές ουσίες που έχουν χαραχτεί στη μνήμη πολλών ανθρώπων, όπως το DDT, προκάλεσαν τεράστια προβλήματα στην υγεία και το περιβάλλον, πριν απαγορευτούν. Ένα άλλο πρόσφατο παράδειγμα είναι τα 3 φυτοφάρμακα τα οποία απαγορεύτηκαν τον Απρίλιο του 2013 μετά από πιέσεις της Greenpeace και μελισσοκόμων σε όλη την Ευρώπη.

Τα συγκεκριμένα φυτοφάρμακα είναι υπεύθυνα για το ξεκλήρισμα των μελισσών. Πρέπει να γίνει γνωστό πως το Ελληνικό Υπουργείο δεν υποστήριξε την απαγόρευση αυτών των επικίνδυνων ουσιών.

Δυστυχώς, εξακολουθούν να κυκλοφορούν νόμιμα πάρα πολλές άλλες ουσίες με βλαβερές επιπτώσεις. Ακόμα και σήμερα, επιτρέπεται η χρήση φυτοφαρμάκων, τα οποία περιγράφονται στην επίσημη έγκρισή τους ως εξαιρετικά τοξικά και πολύ επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον. Το Υπουργείο οφείλει να εξετάσει τι είναι ασφαλές, να απαγορεύσει το επικίνδυνο και να βρει ηπιότερες εναλλακτικές. Ελπίζουμε πως η ελληνική πολιτεία και ο Έλληνας Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, δεν προσπαθούν να μας πείσουν πως είναι ασφαλές για εμάς και τα παιδιά μας ένα μήλο με συντηρητικό ξύλου και ένα καρότο με παράνομη ουσία, ύποπτη για καρκινογενέσεις.

* “Εσφαλμένα στοχοποιούνται οι κατ’ εξαίρεση άδειες διάθεσης στην αγορά, αφού σε κανένα από τα δείγματα δεν υπήρξε υπέρβαση ή παράνομη χρήση φυτοπροστατευτικού προϊόντος στο οποίο να χορηγήθηκε κατ’ εξαίρεση άδεια διάθεσης στην αγορά 120 ημερών. Εντοπίστηκαν ίχνη diphenylamine σε συγκέντρωση κατά πολύ μικρότερη των ανώτατων επιτρεπτών ορίων σε μήλα ελληνικής και ισπανικής προέλευσης”.

Ενδεχομένως το Υπουργείο να εννοεί πως η προσωρινές ‘νομιμοποιήσεις’ κάνουν μια ουσία λιγότερο τοξική, λιγότερο ύποπτη καρκινογενέσεων, λιγότερο βλαβερή για το έμβρυο. Αυτές οι ουσίες απαγορεύτηκαν λόγω επικινδυνότητας. Γιατί η ελληνική πολιτεία τις επιτρέπει προσωρινά και γιατί εκμεταλλεύεται τα ‘παραθυράκια’ της ευρωπαϊκής νομοθεσίας; Ποιος ο λόγος για τόσες πολλές προσωρινές άδειες χρήσης άκρως βλαβερών ουσιών; Γιατί το Υπουργείο κάνει πως δεν καταλαβαίνει ότι οι ‘προσωρινές’ εγκρίσεις κλέβουν τη θέση εξεύρεσης μόνιμων και πιο ήπιων λύσεων;

Η εμμονή στα ‘επιτρεπόμενα όρια’ κατανάλωσης τοξικών, φαίνεται να είναι το μόνο επιχείρημα που διαθέτει το Υπουργείο και σε καμία περίπτωση δεν μας πείθει για την ασφάλεια των τροφίμων μας.

* “Εσφαλμένα αναφέρεται ότι το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επιτρέπει και ενθαρρύνει (!) τη χρήση τοξικών και επικίνδυνων ουσιών στην καλλιέργεια της τροφής μας, καθώς το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων διενεργεί εκτεταμένο πρόγραμμα ελέγχων υπολειμμάτων σε εγχώρια και εισαγόμενα προϊόντα. Ως αποτέλεσμα των ελέγχων έχουν επιβληθεί μέχρι σήμερα διοικητικές κυρώσεις σε 642 περιπτώσεις παράνομης χρήσης φυτοπροστατευτικών προϊόντων και εισαγωγής φυτικών προϊόντων που έφεραν υπολείμματα φυτοπροστατευτικών προϊόντων υψηλότερα από τα ανώτατα επιτρεπτά όρια και επιβλήθηκαν πρόστιμα συνολικού ύψους 1.163.200″.

Χαιρόμαστε που έχουν υπάρξει και κάποιες κυρώσεις για παράνομη χρήση τοξικών. Δυστυχώς,το Υπουργείο απέφυγε να διευκρινίσει το διάστημα στο οποίο επιβλήθηκαν οι κυρώσεις. Η έκφραση ‘μέχρι σήμερα’ είναι πέρα για πέρα ασαφής, αφού δεν αναφέρεται πουθενά η χρονική στιγμή της έναρξης των ερευνών του Υπουργείου. Το Υπουργείο, επίσης, οφείλει να διευκρινίσει σε πόσο μεγάλο δείγμα εντοπίστηκαν παράνομα φυτοφάρμακα. Δηλαδή πρέπει να διευκρινιστεί ο συνολικός αριθμός των δειγμάτων τα οποία εξετάστηκαν, ώστε να εντοπιστούν 642 περιστατικά παράνομης χρήσης. Για παράδειγμα, τα δείγματα της έρευνας του ελληνικού γραφείου της Greenpeace αγοράστηκαν σε διάστημα μόνο 2 ημερών και στο σύνολο των 24 δειγμάτων, τα 18 είχαν υπολείμματα φυτοφαρμάκων. Συνολικά βρέθηκαν 27 διαφορετικές δραστικές ουσίες. Το Υπουργείο πρέπει να δώσει στη δημοσιότητα τα πλήρη στοιχεία των ερευνών που ισχυρίζεται πως πραγματοποιεί, τη συχνότητα, το σύνολο των δειγμάτων και όλα αυτά με την απαραίτητη και απόλυτη σαφήνεια.

Αν η έκφραση ‘ενθάρρυνση χρήσης τοξικών’ δεν περιγράφει ικανοποιητικά τις τόσες πολλές ‘προσωρινές άδειες’ χρήσης απαγορευμένων χημικών και την παράταση άδειας χρήσης απαγορευμένης ουσίας για άλλα δύο χρόνια (!) μέχρι την εξάντληση των αποθεμάτων, θα θέλαμε να μας πει ο ίδιος ο Υπουργός πώς προσδιορίζει το ρόλο του. Δυστυχώς, οι νομοθετικές πράξεις του Υπουργείου και του Υπουργού, κ. Τσαυτάρη, μιλούν από μόνες τους. Η υγεία και η ασφάλεια αγροτών και καταναλωτών δε φαίνεται να είναι η ύψιστη προτεραιότητά του.

* “Με τη με αριθ. πρωτ. 2519/28169/5.3.2013 απόφαση του αναπληρωτή υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων θεσπίστηκε η ηλεκτρονική καταγραφή της λιανικής πώλησης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων. Το νέο σύστημα αναμένεται να φέρει «επανάσταση» στο χώρο των γεωργικών φαρμάκων, καθώς για πρώτη φορά θα είναι δυνατόν να υπάρχουν αξιόπιστα στατιστικά στοιχεία στα γεωργικά φάρμακα, που θα επιτρέψουν τη χάραξη και εφαρμογή αποτελεσματικών μέτρων προς όφελος του περιβάλλοντος και του έλληνα παραγωγού και του καταναλωτή. Η ηλεκτρονική καταγραφή της λιανικής πώλησης των φυτοπροστατευτικών προϊόντων είναι μια ηλεκτρονική εφαρμογή στην οποία τα καταστήματα λιανικής πώλησης φυτοπροστατευτικών προϊόντων με χρήση ειδικών κωδικών καταχωρούν κάθε λιανική πώληση με σκοπό τη συγκέντρωση στατιστικών στοιχείων. Κάθε καταχώρηση αφορά τόσο τα στοιχεία του προϊόντος που πωλείται, όσο και στοιχεία για τη χρήση του προϊόντος (περιοχή, καλλιέργεια κ.ά.)”.

Είμαστε ευχαριστημένοι από την υιοθέτηση ενός από τα πάγια αιτήματα της Greenpeace εδώ και πολύ καιρό. Όμως, όπως γνωρίζει ο κάθε Έλληνας, στη χώρα μας η ‘θεσμοθέτηση’ απέχει πολύ από την εφαρμογή ενός νόμου. Πέρα από τα ωραία λόγια για ‘επαναστάσεις’, θέλουμε να ξέρουμε πότε και πώς ακριβώς θα εφαρμοστεί η συγκεκριμένη απόφαση. Ταυτόχρονα, θέλουμε να γνωρίζουμε με ποιο τρόπο παρακολουθεί το Υπουργείο, αυτή τη στιγμή, την πώληση και χρήση τοξικών.

* “Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σε συνεργασία με επιστημονικούς φορείς και οργανώσεις μεταξύ των οποίων και την Greenpeace προχώρησε στην κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ορθολογική χρήση των γεωργικών φαρμάκων, το οποίο πρόκειται να εκδοθεί άμεσα. Σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης προβλέπεται μεταξύ άλλων η θέσπιση συστήματος κατάρτισης των επαγγελματιών χρηστών φυτοπροστατευτικών προϊόντων (π.χ. παραγωγών). Μετά τις 26.11.2015 η πώληση γεωργικών φαρμάκων εγκεκριμένων για επαγγελματική χρήση περιορίζεται στα πρόσωπα που διαθέτουν πιστοποιητικό κατάρτισης”.

Εδώ ομιλούμε για ένα Σχέδιο Δράσης το οποίο δεν έχει καν εκδοθεί ακόμα και το οποίο αναμένεται να εφαρμοστεί σε δυόμιση χρόνια (!) από τώρα. Το Υπουργείο οφείλει να ενημερώσει αμέσως για το σύστημα που εφαρμόζει αυτή τη στιγμή, ώστε να εμποδίσει – τώρα, όχι σε 2,5 χρόνια- την ανεξέλεγκτη πώληση τοξικών και επικίνδυνων φυτοφαρμάκων.

* “Το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων είναι αποφασισμένο να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων και τη διασφάλιση της υγείας των καταναλωτών. Η Greenpeace καλείται να ενημερώσει την αρμόδια αρχή του υπουργείου μας για τα στοιχεία του μοναδικού δείγματος όπου διαπιστώθηκε υπέρβαση των ανώτατων επιτρεπτών ορίων υπολειμμάτων, έτσι ώστε να ληφθούν άμεσα μέτρα και στην περίπτωση αυτή”.

Με χαρά μας θα διαβάσουμε τις αναρτήσεις για όλους τους τακτικούς έλεγχους που το Υπουργείο ισχυρίζεται πως κάνει, καθώς και όλες τις πληροφορίες για τα συστήματα και τα ‘αναγκαία μέτρα’ τα οποία ήδη έχει λάβει στην Ελλάδα του σήμερα και όχι του 2015 ή και αργότερα.

Πάνω απ’ όλα, ζητάμε από τον Υπουργό κ. Τσαυτάρη να ξεκινήσει αμέσως τη δραστική μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων. Να ξεκινήσει από τα πλέον επικίνδυνα και τοξικά και να σταματήσει να δίνει προσωρινές άδειες για χρήση βλαβερών και απαγορευμένων ουσιών, οι οποίες καταστρέφουν την υγεία των αγροτών και καταλήγουν στο πιάτο των παιδιών μας. Να ελέγξει τις εισαγωγές προϊόντων στα οποία εντοπίζονται απαγορευμένες ουσίες εντός ΕΕ και να πάψει να παραβλέπει το γεγονός πως ο τίτλος και οι υποχρεώσεις του συμπεριλαμβάνουν και τον τομέα των Τροφίμων.

Συγκεκριμένα, και με δεδομένο πως η ανακοίνωση του Υπουργείου δεν ανταποκρίνεται στην κρισιμότητα της κατάστασης, η Greenpeace, στο πλαίσιο της εκστρατείας για Βιώσιμη Γεωργία χωρίς τοξικά και χωρίς μεταλλαγμένα, ζητά από την ελληνική κυβέρνηση και από τον Υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Τσαυτάρη:

*Τον τερματισμό των υποκριτικών ‘προσωρινών αδειών 120 ημερών’ τις οποίες δίνει για χρήση διάφορων φυτοφαρμάκων. Η συγκεκριμένη, απαράδεκτη πρακτική, πέρα από την άδεια χρήσης επικίνδυνων φυτοφαρμάκων, εμποδίζει την εξεύρεση σταθερότερων και ηπιότερων εναλλακτικών.

*Την εφαρμογή της νομοθεσίας με έλεγχο των ουσιών οι οποίες χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες, ώστε να σταματήσει η χρήση απαγορευμένων ουσιών αλλά και φαρμάκων για άλλες χρήσεις, όπως, πχ, την ουσία η οποία εντοπίστηκε σε μήλα και έχει άδεια πλέον μόνο για χρήση στη συντήρηση ξυλείας.

*Τη τάχιστη δημιουργία βάσης δεδομένων λιανικής πώλησης φυτοφαρμάκων ώστε να γνωρίζουμε ποιες ουσίες έχουν χρησιμοποιηθεί σε ποιες καλλιέργειες και από ποιους.

*Την εφαρμογή των κανόνων ορθής γεωργικής πρακτικής (που άλλωστε είναι υποχρεωτική για όλους τους Έλληνες παραγωγούς), ως την ελάχιστη προϋπόθεση για την καλλιέργεια της τροφής μας, με στόχο τη μείωση χρήσης χημικών. Η Ελλάδα είναι ουραγός και σε αυτό το θέμα σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

*Τη διαφύλαξη της ελληνικής παραγωγής από καλλιέργειες μεταλλαγμένων αλλά και ακατάλληλων ειδών υψηλού ρίσκου επιμόλυνσης με μεταλλαγμένα, όπως η σόγια.

*Την προώθηση και την επένδυση σε καλλιέργειες ντόπιων ποικιλιών και ντόπιων ειδών λόγω ελάχιστων απαιτήσεων προστασίας και με σκοπό την ανάδειξη του ελληνικού ποιοτικού προϊόντος.