Βαρέα μέταλλα στο πιάτο μας
Έρευνα σοκ του Πανεπιστημίου Αθηνών: Βαρέα
μέταλλα στο πιάτο μας. Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται σε σημαντικό βαθμό η
συσσώρευση βαρέων μετάλλων στα γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα – και μάλιστα
χωρίς κάποια ιδιαίτερη μείωση, σε αντίθεση με άλλες τοξικές οργανικές ενώσεις.
Αφού αυτά τα προϊόντα αποτελούν το βασικότερο κρίκο στην τροφική αλυσίδα, η
είσοδος των βαρέων μετάλλων στα αγροτικά οικοσυστήματα θεωρείται, από τους
επιστήμονες, θεμελιώδους σημασίας, καθώς η επιβάρυνση της υγείας του καταναλωτή
είναι ιδιαίτερα σημαντική, αθροιστικά.
Βαρέα μέταλλα είναι τα μέταλλα εκείνα που… έχουν ειδικό βάρος μεγαλύτερο από αυτό του σιδήρου και είναι τοξικά σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Τα βαρέα μέταλλα τα ανευρίσκουμε στη φύση είτε διαλυμένα ως ιόντα στο νερό, είτε ως μεταλλεύματα στους βράχους, είτε ακόμα προσκολλημένα σε μόρια του αέρα. Τα βαρέα μέταλλα, σε γενικές γραμμές δεν αποβάλλονται από τον οργανισμό, όση αποτοξίνωση και να κάνει κάποιος, και θεωρούνται μια από τις αιτίες για πολλές χρόνιες ασθένειες όπως πονοκέφαλοι, σκλήρυνση κατά πλάκας, αλζχάιμερ, κλπ
Η επιβάρυνση της τροφικής αλυσίδας με βαρέα μέταλλα οφείλεται στη ρύπανση του περιβάλλοντος από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως η διάθεση ανεπεξέργαστων λυμάτων στους υδάτινους αποδέκτες, καύση στερεών απορριμμάτων, η ανεξέλεγκτη διάθεση στερεών απορριμμάτων (περιέχοντα βαρέα μέταλλα) στο έδαφος, η καύση συμβατικών καυσίμων κ.α. Δεδομένου ότι τα βαρέα μέταλλα δεν αποικοδομούνται, συσσωρεύονται στο έδαφος και τα νερά (γλυκά και αλμυρά), με αποτέλεσμα να περνούν στην τροφική αλυσίδα. Η τοξικότητά τους εξαρτάται από το είδος του βαρέως μετάλλου, τη συγκέντρωσή του, την συνύπαρξη του με άλλα βαρέα μέταλλα, και το είδος του μεγαοργανισμού.
Βαρέα μέταλλα είναι τα μέταλλα εκείνα που… έχουν ειδικό βάρος μεγαλύτερο από αυτό του σιδήρου και είναι τοξικά σε χαμηλές συγκεντρώσεις. Τα βαρέα μέταλλα τα ανευρίσκουμε στη φύση είτε διαλυμένα ως ιόντα στο νερό, είτε ως μεταλλεύματα στους βράχους, είτε ακόμα προσκολλημένα σε μόρια του αέρα. Τα βαρέα μέταλλα, σε γενικές γραμμές δεν αποβάλλονται από τον οργανισμό, όση αποτοξίνωση και να κάνει κάποιος, και θεωρούνται μια από τις αιτίες για πολλές χρόνιες ασθένειες όπως πονοκέφαλοι, σκλήρυνση κατά πλάκας, αλζχάιμερ, κλπ
Η επιβάρυνση της τροφικής αλυσίδας με βαρέα μέταλλα οφείλεται στη ρύπανση του περιβάλλοντος από τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως η διάθεση ανεπεξέργαστων λυμάτων στους υδάτινους αποδέκτες, καύση στερεών απορριμμάτων, η ανεξέλεγκτη διάθεση στερεών απορριμμάτων (περιέχοντα βαρέα μέταλλα) στο έδαφος, η καύση συμβατικών καυσίμων κ.α. Δεδομένου ότι τα βαρέα μέταλλα δεν αποικοδομούνται, συσσωρεύονται στο έδαφος και τα νερά (γλυκά και αλμυρά), με αποτέλεσμα να περνούν στην τροφική αλυσίδα. Η τοξικότητά τους εξαρτάται από το είδος του βαρέως μετάλλου, τη συγκέντρωσή του, την συνύπαρξη του με άλλα βαρέα μέταλλα, και το είδος του μεγαοργανισμού.
Επιπτώσεις
-Αρσενικό: Το ανόργανο αρσενικό συγκεντρώνεται στους μύες, τον εγκέφαλο, τον σπλήνα, τους νεφρούς, την καρδιά, τα μαλλιά και τα νύχια. Δηλητηρίαση από αρσενικό προκαλεί παράλυση του νευρικού συστήματος, κώμα και θάνατο, ενώ χρόνια έκθεση προκαλεί μυϊκή ατονία, απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους, τριχόπτωση και καρκινογένεση.
-Κάδμιο: Το κάδμιο σε τοξικές συγκεντρώσεις και χρόνια έκθεση, είναι δυνατόν να προκαλέσει νεφρικές και ηπατικές βλάβες, υπογονιμότητα στους άνδρες, και καρκινογένεση.
-Μόλυβδος: Ο μόλυβδος προκαλεί βλάβες στο νευρικό σύστημα (και κυρίως στον παιδικό πληθυσμό σχετίζεται με προβλήματα πνευματικής καθυστέρησης), ηπατικές και νεφρικές βλάβες, ευνοεί την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων, και καρκινογένεση.
-Υδράργυρος: Ο υδράργυρος ανιχνεύεται κατά κύριο λόγο στα αλιεύματα που προέρχονται από ρυπασμένες περιοχές, και συγκεντρώνεται στο ήπαρ και τους νεφρούς προκαλώντας αντιστοίχως βλάβες, προσβάλει το κεντρικό νευρικό σύστημα και προκαλεί προβλήματα που σχετίζονται με την πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, και καρκινογένεση.
-Χρώμιο: Το εξασθενές χρώμιο προκαλεί καρκινογένεση, ηπατικές και νεφρικές διαταραχές, δερματίτιδες, και όταν εισέρχεται από την αναπνευστική οδό είναι δυνατόν να προκαλέσει εκτός από καρκίνο των πνευμόνων και χρόνια βρογχίτιδα.
-Χαλκός: Ο χαλκός είναι ένα μέταλλο το οποίο είναι απαραίτητο στον ανθρώπινο οργανισμό αφού συμμετέχει στην ανάπτυξη του αγγειακού και σκελετικού συστήματος, βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου, βοηθά στη λειτουργία του νευρικού συστήματος, όμως αν υπερβούμε την ημερήσια διαιτητική πρόσληψη σε χαλκό είναι δυνατόν να εμφανιστούν νεφρικές και ηπατικές διαταραχές. (Για τα άλλα βαρέα μέταλλα… τσιμουδιά!)
Τα βαρέα μέταλλα συσσωρεύονται σε πρωτεϊνικούς ιστούς και τα οστά. Έτσι οι καταναλωτές θα πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση ύδατος από ρυπασμένες περιοχές, καθώς και την κατανάλωση συκωτιού και νεφρών από μεγάλης ηλικίας ζώα, και ζώα που προέρχονται από ρυπασμένες περιοχές, καθώς επίσης και τρόφιμα βολβούς (πατάτες, κρεμμύδια, καρότα), που παρήχθησαν σε επιβαρυμένες με βαρέα μέταλλα περιοχές.
Όπως είπαμε, αποτελούν σοβαρή απειλή για την υγεία μας, διότι δρουν συσσωρευτικά, ιδίως στον εγκέφαλο και στα νεφρά, τείνοντας να προκαλέσουν ορισμένες φορές πολύ σοβαρά προβλήματα. Μάλιστα, σε υψηλές συγκεντρώσεις, μπορούν να οδηγήσουν άμεσα σε δηλητηρίαση. Η δηλητηρίαση αυτή μπορεί να προέλθει π.χ. από τη μόλυνση του πόσιμου νερού (σωλήνες, υψηλές συγκεντρώσεις αέρα από πηγές εκπομπής δηλητηριωδών αερίων, από βλαβερά τρόφιμα και από την όξινη βροχή). Εκτός αυτού, μερικά βαρέα μέταλλα, όπως το χρώμιο, μπορούν να έχουν, πιο μακροπρόθεσμα, και πιθανές καρκινογόνες επιδράσεις.
Τα ψάρια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στους περιβαλλοντικούς ρύπους, διότι τα ύδατα μπορούν να μολυνθούν εύκολα από τα βιομηχανικά λύματα. Έτσι, μετά από διάφορες εκθέσεις των επιπέδων του υδραργύρου σε κάποια είδη ψαριών, όπως ο ξιφίας, οι ευρωπαϊκές αρχές εξέδωσαν προειδοποιήσεις ότι αυτά τα ψάρια θα πρέπει να αποφεύγονται στην εγκυμοσύνη και τον θηλασμό καθώς και στην παιδική ηλικία. Περιστασιακή κατανάλωση από άλλους καταναλωτές δεν είναι πιθανό να δημιουργήσει πρόβλημα, ωστόσο η πρόσληψη πρέπει να περιορίζεται το πολύ σε μία φορά την εβδομάδα.
Στην καθημερινότητά μας μπορούμε να βρούμε βαρέα μέταλλα και σε διάφορες άλλες πηγές. Ο μόλυβδος για παράδειγμα, βρίσκεται σε εντομοκτόνα σπρέι, σε μεταλλικά και πήλινα σκεύη. Αντίστοιχα, μπορούμε να συναντήσουμε τον υδράργυρο, εκτός από τα ψάρια που προέρχονται από μολυσμένα ύδατα, ακόμα και σε σφραγίσματα δοντιών – μάλιστα αυτό αποτελεί αντικείμενο διχογνωμίας, το αν δηλαδή με τη διάβρωση κραμάτων ελευθερώνονται ιόντα υδραργύρου.
Για τον μόλυβδο, ειδικά, πηγές μόλυνσης θεωρούνται οι βιομηχανίες κονσερβών, παραγωγής χρωμάτων κ.λπ. Στα ζώα, ο μόλυβδος συγκεντρώνεται κυρίως στα οστά, στο συκώτι, στους νεφρούς και δευτερευόντως στο κρέας. Όσοι καταναλώνουν κρέας από επιβαρυμένη περιοχή (π.χ. βιομηχανική) επιβαρύνονται με μόλυβδο και κάδμιο ακόμη και 50% περισσότερο από εκείνους που έχουν τη δυνατότητα να προμηθεύονται προϊόντα από «καθαρές» εκτροφές.
H ρύπανση των εδαφών και του νερού από κάδμιο προέρχεται κυρίως από τις βιομηχανίες επεξεργασίας χαλκού, χρωμάτων, πλαστικών και μεταλλείων ψευδαργύρου. Ο άνθρωπος προσλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό καδμίου από τις τροφές και το υπόλοιπο από το νερό και το κάπνισμα, και σταδιακά συσσωρεύεται κυρίως στο ήπαρ, τους νεφρούς, το σπλήνα και το θυρεοειδή αδένα, όπου προκαλεί σοβαρές παθήσεις.
Πέρα από τους παραπάνω τρόπους επιμόλυνσης των τροφίμων, κάποιες φορές, η ίδια η συσκευασία μπορεί να γίνει πηγή αλλοίωσης του προϊόντος, λόγω μεταφοράς ορισμένων συστατικών της στο τρόφιμο. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «μετανάστευση» και εμφανίζεται στα πλαστικά μέσα συσκευασίας, στα μεταλλικά, τα χάρτινα, ακόμα και στο γυαλί που θεωρείται χημικά αδρανές υλικό συσκευασίας αλλά σε πολύ μικρότερο ποσοστό.
Έτσι, όσον αφορά στα βαρέα μέταλλα, φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα στα περισσότερα είδη συσκευασίας. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των κεραμικών (πήλινων) συσκευασιών έχει βρεθεί ότι περιέχουν μόλυβδο, αργίλιο και κάδμιο σε αρκετά υψηλές συγκεντρώσεις. Αντίστοιχα, οι χάρτινες συσκευασίες μπορεί να περιέχουν κάδμιο. Στις κονσέρβες, έχει εκφραστεί ανησυχία ως προς τον κασσίτερο, ότι μπορεί να μεταναστεύσει στα περιεχόμενα τρόφιμα, όμως στα κονσερβοποιημένα τρόφιμα απαντάται μόνο στην ανόργανη μορφή του, της οποίας τα επίπεδα είναι γενικά αποδεκτά. Σε συσκευασίες όμως από PVC, όπως είναι τα πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών, όπου χρησιμοποιείται ως σταθεροποιητής σαν διβουτυλιούχος κασσίτερος, είναι δυνατόν, υπό ορισμένες συνθήκες, να μεταναστεύσει στο τρόφιμο. Επίσης, σχετικά με τα αλουμινένια κουτιά, μπορεί το αλουμίνιο γενικότερα να θεωρείται ως πιο ασφαλές από τον FDA, αλλά στο αργίλιο που χρησιμοποιείται ως υλικό συσκευασίας, προστίθενται κι άλλα μέταλλα, όπως σίδηρος, χαλκός, ψευδάργυρος ή/και χρώμιο για να του αυξήσουν τη μηχανική αντοχή, την ανθεκτικότητα στη διάβρωση και την ικανότητα μορφοποίησής του. Αυτά όμως τα μέταλλα μαζί με το αργίλιο, είναι δυνατόν να μεταναστεύσουν στο τρόφιμο, αν επέλθει διάβρωση. Τέλος, το γυαλί μπορεί να έχει πρόβλημα με το φθόριο, αλλά ο κίνδυνος επιμόλυνσης των τροφίμων από μετανάστευση μολύβδου και καδμίου στο γυαλί είναι εξαιρετικά μικρός, δεδομένου ότι αυτά τα δύο μέταλλα πολύ σπάνια υπάρχουν σε γυαλί που προορίζεται να έρθει σε επαφή με τρόφιμα.
-Αρσενικό: Το ανόργανο αρσενικό συγκεντρώνεται στους μύες, τον εγκέφαλο, τον σπλήνα, τους νεφρούς, την καρδιά, τα μαλλιά και τα νύχια. Δηλητηρίαση από αρσενικό προκαλεί παράλυση του νευρικού συστήματος, κώμα και θάνατο, ενώ χρόνια έκθεση προκαλεί μυϊκή ατονία, απώλεια όρεξης, απώλεια βάρους, τριχόπτωση και καρκινογένεση.
-Κάδμιο: Το κάδμιο σε τοξικές συγκεντρώσεις και χρόνια έκθεση, είναι δυνατόν να προκαλέσει νεφρικές και ηπατικές βλάβες, υπογονιμότητα στους άνδρες, και καρκινογένεση.
-Μόλυβδος: Ο μόλυβδος προκαλεί βλάβες στο νευρικό σύστημα (και κυρίως στον παιδικό πληθυσμό σχετίζεται με προβλήματα πνευματικής καθυστέρησης), ηπατικές και νεφρικές βλάβες, ευνοεί την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων, και καρκινογένεση.
-Υδράργυρος: Ο υδράργυρος ανιχνεύεται κατά κύριο λόγο στα αλιεύματα που προέρχονται από ρυπασμένες περιοχές, και συγκεντρώνεται στο ήπαρ και τους νεφρούς προκαλώντας αντιστοίχως βλάβες, προσβάλει το κεντρικό νευρικό σύστημα και προκαλεί προβλήματα που σχετίζονται με την πνευματική ανάπτυξη των παιδιών, και καρκινογένεση.
-Χρώμιο: Το εξασθενές χρώμιο προκαλεί καρκινογένεση, ηπατικές και νεφρικές διαταραχές, δερματίτιδες, και όταν εισέρχεται από την αναπνευστική οδό είναι δυνατόν να προκαλέσει εκτός από καρκίνο των πνευμόνων και χρόνια βρογχίτιδα.
-Χαλκός: Ο χαλκός είναι ένα μέταλλο το οποίο είναι απαραίτητο στον ανθρώπινο οργανισμό αφού συμμετέχει στην ανάπτυξη του αγγειακού και σκελετικού συστήματος, βοηθά στην απορρόφηση του σιδήρου, βοηθά στη λειτουργία του νευρικού συστήματος, όμως αν υπερβούμε την ημερήσια διαιτητική πρόσληψη σε χαλκό είναι δυνατόν να εμφανιστούν νεφρικές και ηπατικές διαταραχές. (Για τα άλλα βαρέα μέταλλα… τσιμουδιά!)
Τα βαρέα μέταλλα συσσωρεύονται σε πρωτεϊνικούς ιστούς και τα οστά. Έτσι οι καταναλωτές θα πρέπει να αποφεύγουν την κατανάλωση ύδατος από ρυπασμένες περιοχές, καθώς και την κατανάλωση συκωτιού και νεφρών από μεγάλης ηλικίας ζώα, και ζώα που προέρχονται από ρυπασμένες περιοχές, καθώς επίσης και τρόφιμα βολβούς (πατάτες, κρεμμύδια, καρότα), που παρήχθησαν σε επιβαρυμένες με βαρέα μέταλλα περιοχές.
Όπως είπαμε, αποτελούν σοβαρή απειλή για την υγεία μας, διότι δρουν συσσωρευτικά, ιδίως στον εγκέφαλο και στα νεφρά, τείνοντας να προκαλέσουν ορισμένες φορές πολύ σοβαρά προβλήματα. Μάλιστα, σε υψηλές συγκεντρώσεις, μπορούν να οδηγήσουν άμεσα σε δηλητηρίαση. Η δηλητηρίαση αυτή μπορεί να προέλθει π.χ. από τη μόλυνση του πόσιμου νερού (σωλήνες, υψηλές συγκεντρώσεις αέρα από πηγές εκπομπής δηλητηριωδών αερίων, από βλαβερά τρόφιμα και από την όξινη βροχή). Εκτός αυτού, μερικά βαρέα μέταλλα, όπως το χρώμιο, μπορούν να έχουν, πιο μακροπρόθεσμα, και πιθανές καρκινογόνες επιδράσεις.
Τα ψάρια είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στους περιβαλλοντικούς ρύπους, διότι τα ύδατα μπορούν να μολυνθούν εύκολα από τα βιομηχανικά λύματα. Έτσι, μετά από διάφορες εκθέσεις των επιπέδων του υδραργύρου σε κάποια είδη ψαριών, όπως ο ξιφίας, οι ευρωπαϊκές αρχές εξέδωσαν προειδοποιήσεις ότι αυτά τα ψάρια θα πρέπει να αποφεύγονται στην εγκυμοσύνη και τον θηλασμό καθώς και στην παιδική ηλικία. Περιστασιακή κατανάλωση από άλλους καταναλωτές δεν είναι πιθανό να δημιουργήσει πρόβλημα, ωστόσο η πρόσληψη πρέπει να περιορίζεται το πολύ σε μία φορά την εβδομάδα.
Στην καθημερινότητά μας μπορούμε να βρούμε βαρέα μέταλλα και σε διάφορες άλλες πηγές. Ο μόλυβδος για παράδειγμα, βρίσκεται σε εντομοκτόνα σπρέι, σε μεταλλικά και πήλινα σκεύη. Αντίστοιχα, μπορούμε να συναντήσουμε τον υδράργυρο, εκτός από τα ψάρια που προέρχονται από μολυσμένα ύδατα, ακόμα και σε σφραγίσματα δοντιών – μάλιστα αυτό αποτελεί αντικείμενο διχογνωμίας, το αν δηλαδή με τη διάβρωση κραμάτων ελευθερώνονται ιόντα υδραργύρου.
Για τον μόλυβδο, ειδικά, πηγές μόλυνσης θεωρούνται οι βιομηχανίες κονσερβών, παραγωγής χρωμάτων κ.λπ. Στα ζώα, ο μόλυβδος συγκεντρώνεται κυρίως στα οστά, στο συκώτι, στους νεφρούς και δευτερευόντως στο κρέας. Όσοι καταναλώνουν κρέας από επιβαρυμένη περιοχή (π.χ. βιομηχανική) επιβαρύνονται με μόλυβδο και κάδμιο ακόμη και 50% περισσότερο από εκείνους που έχουν τη δυνατότητα να προμηθεύονται προϊόντα από «καθαρές» εκτροφές.
H ρύπανση των εδαφών και του νερού από κάδμιο προέρχεται κυρίως από τις βιομηχανίες επεξεργασίας χαλκού, χρωμάτων, πλαστικών και μεταλλείων ψευδαργύρου. Ο άνθρωπος προσλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό καδμίου από τις τροφές και το υπόλοιπο από το νερό και το κάπνισμα, και σταδιακά συσσωρεύεται κυρίως στο ήπαρ, τους νεφρούς, το σπλήνα και το θυρεοειδή αδένα, όπου προκαλεί σοβαρές παθήσεις.
Πέρα από τους παραπάνω τρόπους επιμόλυνσης των τροφίμων, κάποιες φορές, η ίδια η συσκευασία μπορεί να γίνει πηγή αλλοίωσης του προϊόντος, λόγω μεταφοράς ορισμένων συστατικών της στο τρόφιμο. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «μετανάστευση» και εμφανίζεται στα πλαστικά μέσα συσκευασίας, στα μεταλλικά, τα χάρτινα, ακόμα και στο γυαλί που θεωρείται χημικά αδρανές υλικό συσκευασίας αλλά σε πολύ μικρότερο ποσοστό.
Έτσι, όσον αφορά στα βαρέα μέταλλα, φαίνεται να υπάρχει ιδιαίτερο πρόβλημα στα περισσότερα είδη συσκευασίας. Για παράδειγμα, στην περίπτωση των κεραμικών (πήλινων) συσκευασιών έχει βρεθεί ότι περιέχουν μόλυβδο, αργίλιο και κάδμιο σε αρκετά υψηλές συγκεντρώσεις. Αντίστοιχα, οι χάρτινες συσκευασίες μπορεί να περιέχουν κάδμιο. Στις κονσέρβες, έχει εκφραστεί ανησυχία ως προς τον κασσίτερο, ότι μπορεί να μεταναστεύσει στα περιεχόμενα τρόφιμα, όμως στα κονσερβοποιημένα τρόφιμα απαντάται μόνο στην ανόργανη μορφή του, της οποίας τα επίπεδα είναι γενικά αποδεκτά. Σε συσκευασίες όμως από PVC, όπως είναι τα πλαστικά μπουκάλια αναψυκτικών, όπου χρησιμοποιείται ως σταθεροποιητής σαν διβουτυλιούχος κασσίτερος, είναι δυνατόν, υπό ορισμένες συνθήκες, να μεταναστεύσει στο τρόφιμο. Επίσης, σχετικά με τα αλουμινένια κουτιά, μπορεί το αλουμίνιο γενικότερα να θεωρείται ως πιο ασφαλές από τον FDA, αλλά στο αργίλιο που χρησιμοποιείται ως υλικό συσκευασίας, προστίθενται κι άλλα μέταλλα, όπως σίδηρος, χαλκός, ψευδάργυρος ή/και χρώμιο για να του αυξήσουν τη μηχανική αντοχή, την ανθεκτικότητα στη διάβρωση και την ικανότητα μορφοποίησής του. Αυτά όμως τα μέταλλα μαζί με το αργίλιο, είναι δυνατόν να μεταναστεύσουν στο τρόφιμο, αν επέλθει διάβρωση. Τέλος, το γυαλί μπορεί να έχει πρόβλημα με το φθόριο, αλλά ο κίνδυνος επιμόλυνσης των τροφίμων από μετανάστευση μολύβδου και καδμίου στο γυαλί είναι εξαιρετικά μικρός, δεδομένου ότι αυτά τα δύο μέταλλα πολύ σπάνια υπάρχουν σε γυαλί που προορίζεται να έρθει σε επαφή με τρόφιμα.
Πηγή:agrofasma.gr και .mednutrition.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου