Στον ορίζοντα, ευρωπρόστιμο για χωματερές

Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για την επιβολή δυσθεώρητων προστίμων στην Ελλάδα για τις χωματερές. Οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν από τις αρχές του έτους ξεκινήσει τη διαδικασία προκειμένου να ζητήσουν έως τον Μάρτιο τη δεύτερη καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωδικαστήριο και την επιβολή χρηματικής ποινής. Τα πρόστιμα βέβαια δεν θα επιβληθούν άμεσα, αλλά ύστερα από ένα με δύο έτη• ωστόσο αναμένεται να είναι ιδιαίτερα υψηλά, λόγω του πλήθους των χωματερών και του μεγάλου διαστήματος που αυτές παρέμειναν ή εξακολουθούν να παραμένουν σε λειτουργία. Η κυβέρνηση πάντως έχει προ ετών υποστηρίξει ότι θα μεταβιβάσει τα πρόστιμα στους υπεύθυνους δήμους.

Η «ιστορία» από το 2005

Σύμφωνα με ασφαλείς πηγές, οι ελληνικές αρχές πρόσφατα ενημερώθηκαν ότι η Κομισιόν έχει πλέον κινήσει τις διαδικασίες εναντίον της Ελλάδας για τις παράνομες χωματερές. Η Ελλάδα μετράει ήδη μία καταδίκη, στις 6 Οκτωβρίου 2005 (υπόθεση C-502/03), για τη λειτουργία (τότε) 1.125 παράνομων ή ανεξέλεγκτων χωματερών, που δημιουργούσαν προβλήματα σε περιβάλλον και δημόσια υγεία.

Μετά την καταδίκη, η Ελλάδα δεσμεύτηκε ότι θα κλείσει και θα αποκαταστήσει όλες τις παράνομες χωματερές μέχρι το 2008. Η προθεσμία αυτή δεν τηρήθηκε και η Επιτροπή ξεκίνησε εκ νέου τη διαδικασία παραπομπής της Ελλάδας. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην προειδοποιητική επιστολή που εστάλη τότε, η Επιτροπή επέκρινε εμμέσως πλην σαφώς τις ελληνικές αρχές για την προσπάθεια μόνο να κλείσουν τις 1.125 χωματερές που λειτουργούσαν τον Φεβρουάριο του 2004 (και βάσει των οποίων εκδόθηκε η καταδίκη του 2005) και όχι να τις αποκαταστήσουν ή να μη συμπεριλάβουν στις παράνομες χωματερές όσες έκτοτε δημιουργήθηκαν! «Η απόφαση του δικαστηρίου έχει γενικό πεδίο εφαρμογής και αφορά την ύπαρξη των ΧΑΔΑ και τους κινδύνους που ενέχουν για το περιβάλλον και την υγεία του ανθρώπου. Η αναφορά του δικαστηρίου σε 1.125 ΧΑΔΑ σε καμιά περίπτωση δεν στοχεύει στον περιορισμό της ισχύος της απόφασής του, απλώς εικονογραφεί το εύρος του προβλήματος. Εάν η απόφαση του δικαστηρίου αφορά μόνο τους λειτουργούντες ΧΑΔΑ, αποκλείοντας τους ΧΑΔΑ των οποίων η λειτουργία έχει παύσει, αυτοί εκφεύγουν της υποχρέωσης αποκατάστασης», ανέφερε η επιστολή.

Τι έγινε στη συνέχεια; Τον Δεκέμβριο του 2010 η Ελλάδα παρείχε στην Κομισιόν ένα χρονοδιάγραμμα σύμφωνα με το οποίο όλες οι παράνομες χωματερές θα έκλειναν έως τον Ιούνιο του 2011 και θα αποκαθίσταντο έως τα μέσα του 2012. Αποφασίστηκε επίσης οι ελληνικές αρχές να δίνουν αναφορά για το θέμα σε μηνιαία βάση. Όμως ούτε και αυτός ο στόχος επετεύχθη, παρά τις συνεχείς οχλήσεις των κοινοτικών υπηρεσιών. Βλέποντας την εξέλιξη, οι ελληνικές αρχές διαφοροποίησαν τη στρατηγική τους: ο νέος στόχος που τέθηκε ήταν να ολοκληρωθεί το πρόγραμμα διακοπής λειτουργίας και αποκατάστασης των χωματερών εντός της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου, γεγονός που σήμαινε ότι παράλληλα έπρεπε να υλοποιηθούν εφικτές λύσεις υποκατάστασης των ΧΑΔΑ μέχρι να κατασκευαζόταν ο ΧΥΤΑ.

Επίσης, να ασκούνταν πίεση στους δήμους με την απειλή ότι θα τους μεταβιβάσουν τα όποια πρόστιμα τους αντιστοιχούν.

Η ουσία όμως παραμένει ότι οι χωματερές δεν έχουν κλείσει 13 χρόνια μετά την προθεσμία που έθετε η κοινοτική νομοθεσία και επτά χρόνια μετά την πρώτη καταδίκη. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Περιβάλλοντος (Οκτώβριος 2012), σήμερα εξακολουθούν να λειτουργούν 78 παράνομες χωματερές (εκ των οποίων οι 60 έχουν ενταχθεί σε πρόγραμμα αποκατάστασης με κοινοτικούς πόρους) και άλλες 318 έχουν κλείσει και πρέπει να αποκατασταθούν. Οι περισσότερες ενεργές χωματερές βρίσκονται στην Πελοπόννησο (26) και στο νότιο Αιγαίο (10).

Όπως φαίνεται, λοιπόν, η Κομισιόν έχει πλέον εξαντλήσει την υπομονή της. Σύμφωνα με πληροφορίες, προ ημερών οι ελληνικές αρχές ενημερώθηκαν από υψηλόβαθμο αξιωματούχο της Κομισιόν ότι οι διαδικασίες νέας προσφυγής στο Ευρωδικαστήριο έχουν ξεκινήσει, με τη δεύτερη καταδίκη να είναι βέβαιη εξέλιξη...