Τί είναι το Τόφου; Από πού προέρχεται; Πώς το μαγειρεύουμε;10 ερωτήσεις για να γνωρίσετε τον διατροφικό θησαυρό των Κινέζων που γίνεται ολοένα και πιο διάσημος στον δυτικό κόσμο… Γιατί όχι και στην δική σας κουζίνα!
Τί είναι το τόφου;
Το τόφου είναι ένα εναλλακτικό είδος τυριού το οποίο σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία χρησιμοποιούν ήδη οι Κινέζοι εδώ και περίπου 2.000 χρόνια αφού παρόμοια αγαθά βρέθηκαν σε βραχογραφίες. Δημιουργείται από τη σόγια, ένα όσπριο που αναπτύσσεται στα τροπικά και υποτροπικά κλίματα και καταναλώνεται ευρέως στις ασιατικές χώρες.
Τα τελευταία χρόνια ωστόσο έχει γίνει δημοφιλής στην Αμερική,στη Βρετανία και σε άλλες χώρες του δυτικού κόσμου,χάρη στην διατροφική της αξία. Καθώς είναι φυτική τροφή καταναλώνεται ιδιαίτερα από χορτοφάγους,στην περίοδο της νηστείας και σε περιπτώσεις όπου απαιτείται ειδική δίαιτα για λόγους υγείας.
Στην αγορά μπορούμε να βρούμε καθαρή σόγια στις εξής μορφές:
Γάλα
Γιαούρτι
Μίζο(μίγμα από φασόλια σόγιας,ρύζι και αλάτι)
Σογιέλαιο
Πρωτεΐνη
Σάλτσα Τόφου
Σε τι διαφέρει το τόφου από τα υπόλοιπα προϊόντα σόγιας;
Αυτό που κυρίως ξεχωρίζει το τόφου βρίσκεται στην διατροφική του αξία, καθώς έχει την μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη συγκριτικά με τις υπόλοιπες μορφές. Μισή κούπα τόφου μας δίνει περίπου 10 γρ. πρωτεΐνης και ακολουθεί το γάλα που παρέχει την ίδια ποσότητα σε 250 ml (ένα γεμάτο ποτήρι). Λαμβάνοντας υπόψη ότι η προτεινόμενη καθημερινή ποσότητα πρωτεΐνης είναι περίπου 63 γραμμάρια για τους άνδρες και 50 γραμμάρια για τις γυναίκες καταλαβαίνουμε ότι αποτελεί μία σημαντική πηγή κάλυψης των αναγκών μας. Ακόμη σημαντικότερο είναι ότι η πρωτεΐνη του τόφου θεωρείται υψηλής βιολογικής αξίας, κάτι που το καθιστά εναλλακτική επιλογή αντί του κρέατος.
Τί σημαίνει πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας;
Οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητα στοιχεία για την ανάπτυξη και ανακατασκευή των ιστών, την καλή λειτουργία και δομή όλων των ζωντανών κυττάρων. Aποτελούνται από αμινοξέα, τις δομικές τους μονάδες. Τα αμινοξέα μπορούν να ταξινομηθούν στα απαραίτητα (αναγκαία αμινοξέα που δεν μπορεί να συνθέσει κατά τη διάρκεια του μεταβολισμού ο οργανισμός και επομένως πρέπει να πάρει από τη δίαιτά μας) και στα μη αναγκαία (επουσιώδη αμινοξέα που μπορεί να παράγει ενδογενώς ο οργανισμός από άλλες πρωτεΐνες). Οκτώ αμινοξέα (λευκίνη, ισολευκίνη, βαλίνη, θρεονίνη, μεθειονίνη, φαινυλαλανίνη, τρυπτοφάνη και λυσίνη) θεωρούνται απαραίτητα για τους ενήλικες. Όταν μια πρωτεΐνη περιέχει τα απαραίτητα αμινοξέα στη σωστή αναλογία που απαιτείται για τους ανθρώπους, τότε λέμε ότι έχει υψηλή βιολογική αξία. Όταν ένα ή περισσότερα απαραίτητα αμινοξέα υπάρχουν σε πολύ μικρή ποσότητα, τότε λέμε ότι η πρωτεΐνη έχει χαμηλή βιολογική αξία. Οι πρωτεΐνες βρίσκονται σε διάφορα τρόφιμα. Ζωικές πηγές πρωτεΐνης, όπως το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αβγά, το γάλα, το τυρί και το γιαούρτι, παρέχουν πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας. Τα φυτικά τρόφιμα, όπως τα όσπρια, τα δημητριακά, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι και τα λαχανικά παρέχουν πρωτεΐνες χαμηλής βιολογικής αξίας. Εξαίρεση αποτελεί το τόφου, το οποίο αν και φυτικής προέλευσης θεωρείται ότι οι πρωτεΐνες του είναι υψηλής βιολογικής αξίας. Ετσι μπορούμε να αντικαθιστούμε το κρέας σε γεύματά μας,μειώνοντας την κατανάλωση των βλαβερών λιπαρών που περιέχουν οι ζωικές τροφές χωρίς όμως να στερούμαστε τις απαραίτητες πρωτεΐνες.
Πώς παρασκευάζεται το τόφου;
Η διαδικασία παρασκευής του τόφου μπορεί να μοιάζει με την αντίστοιχη του τυριού αλλά η βασική της διαφορά είναι ότι το ρόλο του γάλακτος κατέχει ένα λευκό παχύρευστο υγρό που βγάζουν τα μουλιασμένα σε νερό φασόλια της σόγιας. Για τη πηκτικότητα του χρησιμοποιούνται φυσικά ορυκτά πηκτικά, όπως το άλας ασβεστίου (calcium sulfate) ή μαγνήσιου (nigari salts), ενώ η σταθερότητα του τόφου αλλάζει ανάλογα με τον συνδυασμό στην ποσότητα υγρού και πηκτικών.
Τί θρεπτικά συστατικά περιέχει;
Τα παρακάτω είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του τόφου:
Περιέχει μικρή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες
Είναι φτωχό σε χοληστερίνη
Είναι πλούσιο σε καλά λιπαρά,τα ω-3 λιπαρά οξέα(456mg/cup)
Περιέχει ισοφλαβονοειδή,μία από τις σημαντικότερες τάξεις φυτο-οιστρογόνων
Αποτελεί καλή πηγή ασβεστίου, καθώς περιέχει 520 mg/100 γρ., δηλαδή 115 γρ. τοφού παρέχουν το 75% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας.
Είναι καλή πηγή χαλκού, ένα στοιχείο που είναι απαραίτητο για την καλή λειτουργία των ερυθρών αιμοσφαιρίων
Είναι πλούσιο σε σελήνιο,ένα από τα πιο ισχυρά αντιοξειδωτικά
Είναι καλή πηγή ψευδαργύρου, που βοηθά στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστήματος
Περιλαμβάνει βιταμίνες, κυρίως του συμπλέγματος B αλλά και μαγγάνιο που μαζί βοηθούν στη καλή λειτουργία του νευρικού μας συστήματος
Aπό πλευράς θερμίδων είναι ελαφρύτερο σε σχέση με τα άλλα τυριά, καθώς είναι φυτικής προέλευσης. Aποδίδει 118 θερμίδες ανά 100 γρ.
Πίνακας Διατροφικών Στοιχείων Πηγή: USDA National Nutrient Database for Standard Reference
½ cup tofu with calcium sulfate and nigari 88 calories % daily value
Λίπος 5 8
Υδατάνθρακες 2 1
Πρωτεΐνες 10 20
Χοληστερίνη 0 0
Φυτικές ίνες 1 4
Νάτριο 15 1
Ασβέστιο 250 25
Κάλιο 186 5
Φώσφορος 152 15
Φυλλικό οξύ 24
Σίδηρος 211
Μαγνήσιο 46.612
Ψευδάργυρος 17
Χαλκός 0,313
Μαγγάνιο 0,839
Σελήνιο 12,51
Οφελεί η κατανάλωση τόφου σε συγκεκριμένα προβλήματα υγείας;
Ναι. Το τόφου ως προϊόν σόγιας με την πιο υψηλή περιεκτικότητα ευεργετικών στοιχείων μπορεί να βοηθήσει στις παρακάτω περιπτώσεις:
Προστατεύει από καρδιοπάθειες.
Έχει επιβεβαιωθεί από πολλές μελέτες η ευεργετική επίδραση της σόγιας στο καρδιαγγειακό σύστημα. Φαίνεται πως, χάρη στις ισοφλαβόνες, η σόγια μειώνει τα επίπεδα χοληστερίνης (και ιδιαίτερα της λεγόμενης «κακής» χοληστερίνης) και την πίεση, ενώ είναι πιθανό να αποτρέπει την αθηροσκλήρωση. Επίσης το τόφου αν και περιέχει λιπαρά, αυτά είναι ακόρεστα που σημαίνει ότι η κατανάλωση του συγκεκριμένου τροφίμου δεν επιβαρύνει τις αρτηρίες με την εναπόθεση χοληστερόλης. Ενας άλλος τρόπος μείωσης της χοληστερίνης είναι να περιορίσουμε την πρόσληψη κακών λιπαρών από το κρέας αντικαθιστώντας το σε κάποια γεύματα με το τόφου.
Θετικές επιδράσεις στην εμμηνόπαυση.
Κατά την περίοδο της εμμηνόπαυσης, το σώμα της γυναίκας σταματά να παράγει οιστρογόνα. Τα φυτοοιστρογόνα μπορούν να αντικαταστήσουν ως ένα βαθμό τη λειτουργία των φυσικών οιστρογόνων του σώματος, καθώς έχει φανεί ότι η κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε φυτοοιστρογόνα μπορεί να ανακουφίσει από τα δυσάρεστα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως τα προϊόντα σόγιας που περιέχουν ισοφλαβόνες δίνουν στον οργανισμό μια “ορμονική” ενίσχυση, η οποία συμβάλλει στη μείωση της χοληστερόλης, την αύξηση της οστικής πυκνότητας και την ενίσχυση της νευρικής και εγκεφαλικής λειτουργίας. Ωστόσο, η έρευνα είναι ακόμη σε αρχικά στάδια. Σύμφωνα, μάλιστα με την ομόφωνη απόφαση της North American Menopause Society «επιπρόσθετες κλινικές έρευνες είναι απαραίτητο να διεξαχθούν, προτού μπορούν να γίνουν συστάσεις για τη χρήση ισοφλαβονών στη διαχείριση της σκελετικής υγείας των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών».
Υπάρχουν κίνδυνοι στην κατανάλωση σόγιας;
Tο γενικό συμπέρασμα είναι ότι όσοι καταναλώνουν τακτικά τα παραδοσιακά προϊόντα σόγιας ,όπως το τόφου και ακολουθούν μια ισορροπημένη διατροφή, δεν αντιμετωπίζουν κίνδυνο. Όμως, στην περίπτωση που η κατανάλωση εξαιρετικά επεξεργασμένων προϊόντων σόγιας ή γενετικά τροποποιημένων προϊόντων σόγιας είναι μεγάλη, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε τις διατροφικές μας συνήθειες άμεσα.
Επίσης κίνδυνοι μπορεί να προκύψουν στις εξής περιπτώσεις:
Kαρκίνος του μαστού.
Πολλά είναι τα δημοσιεύματα γύρω από την επίδραση της σόγιας στον καρκίνο του μαστού αλλά ακόμη δεν είναι σαφές αν μειώνει ή αυξάνει τον κίνδυνο για την εμφάνιση του.Οι έρευνες μέχρι σήμερα είναι αμφιλεγόμενες.
Kίνδυνος από τα φυτο-οιστρογόνα.
H υψηλή περιεκτικότητα της σόγιας σε φυτο-οιστρογόνα την καθιστά πιθανώς επικίνδυνη όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες από βρέφη. Oπωσδήποτε, το μητρικό γάλα ή το βρεφικό γάλα είναι προτιμότερα από το γάλα σόγιας. Τα φυτοοιστρογόνα έχουν δράση παρόμοια των οιστρογόνων σε χαμηλές δόσεις, αλλά δρούν ως ανταγωνιστές τους όταν προσληφθούν σε μεγαλύτερες ποσότητες με επιβλαβείς επιδράσεις.
Aλλεργίες.
Έχουν αναφερθεί αρκετές περιπτώσεις αλλεργιών και δυσανεξιών στη σόγια. Bρετανοί επιστήμονες επισημαίνουν πως η γενετικώς τροποποιημένη σόγια μπορεί να προκαλέσει αλλεργίες συχνότερα από ό,τι η συμβατική ή η βιολογική σόγια. O καλύτερος τρόπος για να διαπιστώσει κανείς αν έχει αλλεργία στη σόγια είναι να τρώει αρχικά μικρές ποσότητες. Όσοι έχουν αλλεργία στα φιστίκια, στον αρακά, στα ρεβίθια, στη σίκαλη, στο σιτάρι, στο κριθάρι, έχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι αλλεργικοί και στα προιόντα σόγιας.
Υποθυρεοειδισμός.
Εχει διαπιστωθεί ότι η σόγια αναστέλλει την εντερική απορρόφηση της L-θυροξίνης, γεγονός κλινικά σημαντικό για τα άτομα τα οποία λαμβάνουν φαρμακευτικά σκευάσματα για τον θυρεοειδή αδένα. Έρευνες που βρίσκονται εν εξελίξει προσπαθούν να καθορίσουν το ασφαλές επίπεδο κατανάλωσης σόγιας για τη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών.
Τι πρέπει να προσέξω πριν αγοράσω τόφου;
Πρέπει να αναφέρουμε ότι μεγάλη ποσότητα της σόγιας που παράγεται παγκοσμίως είναι γενετικά τροποποιημένη και σε πολύ μεγάλο βαθμό είναι μολυσμένη από φυτοφάρμακα. Oι ευρωπαϊκοί κανονισμοί για τη σήμανση και την ιχνηλασιμότητα των μεταλλαγμένων οργανισμών έχουν τεθεί σε εφαρμογή από τις 18 Aπριλίου του 2004, και επιβάλλουν να υπάρχει η απαραίτητη σήμανση στα προϊόντα και στις ζωοτροφές που περιέχουν μεταλλαγμένα συστατικά σε ποσοστό πάνω από 0,9%, ακόμη κι αν τα προϊόντα αυτά έχουν χάσει το DNA τους κατά την επεξεργασία. Ετσι μετά τη νομοθεσία για τα μεταλλαγμένα, που ισχύει και στη χώρα μας τα προϊόντα σόγιας στα σουπερμάρκετ που δεν φέρουν ένδειξη γενετικής τροποποίησης θεωρούνται ασφαλή.
Ωστόσο για μεγαλύτερη σιγουριά καλό είναι να προσέξετε ώστε το τόφου να είναι προϊόν βιολογικής καλλιέργειας.
Επίσης, πρέπει να γνωρίζετε ότι γευστικά, έστω και αν πρόκειται για βιολογικό προϊόν, το τόφου της μίας εταιρείας διαφέρει από το τόφου της άλλης εταιρείας, συνεπώς, στην αρχή καλό είναι να αγοράσετε όσο το δυνατόν μικρότερη συσκευασία ώστε να βρείτε ποιο από όλα σας αρέσει περισσότερο.
Σε τί μορφές μπορώ να βρώ το τόφου;
Το τόφου υπάρχει στην αγορά φρέσκο και επεξεργασμένο.Καλό είναι να προτιμήσετε το φρέσκο καθώς τα επεξεργασμένα προϊόντα του περιέχουν βελτιωτικά γεύσης και πολλά συντηρητικά,ενώ κυκλοφορούν και ψεύτικα τόφου,που δεν προέρχονται από σόγια.Το φρέσκο θα το βρείτε σε 3 βασικές μορφές:
Μαλακή, η οποία είναι ιδανική για χρήση στις σαλάτες, σε σάλτσες και σε dressings (μπορείτε να το λιώσετε)
Μέτρια ή σκληρή, η οποία χρησιμοποιείται για ψήσιμο στο φούρνο, σωτέ, τηγανιτό αλλά ακόμα και στο barbeque
Ξηρή, η οποία έχει το λιγότερο ποσοστό υγρασίας και έχει σταθερότητα μαγειρεμένου κρέατος. Μπορείτε να βρείτε αυτό το τόφου και σε τεμαχισμένη μορφή.
Πώς θα μαγειρέψω το τόφου;
Βασικό χαρακτηριστικό του τόφου είναι ότι από μόνο του δεν έχει ιδιαίτερη γεύση αλλά μπορεί να απορροφά σαν το σφουγγάρι τις γεύσεις των υπόλοιπων υλικών της συνταγής.Επομένως χρειάζεται να βγει πρώτα όσο το δυνατόν περισσότερο από το νερό της συσκευασίας του, ώστε να μπορέσει να απορροφήσει στο μέγιστο τα αρώματα άλλων υλικών. Για να γίνει αυτό μπορείτε να το κόψετε και να το βάλετε σε μία πιατέλα καλυμμένο με πλαστική μεμβράνη και στη συνέχεια πάνω στο τόφου, βάλτε μια κατσαρόλα γεμάτη νερό ώστε με το βάρος που ασκείται πάνω του, να βγεί όσο το δυνατόν περισσότερο από το νερό της συσκευασίας -περίπου 10 λεπτά.Τα υγρά που θα βγούν δεν μπορούν να απορροφηθούν ξανά από το τόφου.Μία άλλα επιλογή είναι να το τυλίξετε διαδοχικά με 2-3 πετσέτες και να ασκήσετε πίεση ώστε να απορροφήσουν αυτές τα υγρά του.Τέλος καλό είναι εφόσον έχουν αφαιρεθεί τα υγρά του να φτιάξετε μία κατάλληλη μαρινάδα από το προηγούμενο βράδυ ώστε να μαριναριστεί όλη νύχτα.Αν αυτό δεν είναι εφικτό θα πρέπει να μαριναριστεί τουλάχιστον για δύο ώρες.
Πάρτε ιδέες από τις παρακάτω συνταγές:
Σαλάτα ζυμαρικών με τόφου
Μαγιονέζα από τόφου
Ντιπ με καρύδια και τόφου
Chocolate “Cheese” Cake
Vegan λαζάνια με σπανάκι και μανιτάρια
Πηγές:
Soy Foods-Association of North America Soya-Information about Soy and Soya Products
The New York Times-tofu
Oprah.com-Why Tofu is an Excellent Alternative to Meat NutritionData-
Nutritional Facts and Analysis for tofu
Wikipedia-tofu
LogoDiatrofis.gr-Σόγια…νέα δεδομένα
Ελευθεροτυπία-Τόφου,το εναλλακτικό τυρί
In.gr health-σόγια Eufic.org-Οι πρωτεΐνες είναι απαραίτητες για τη ζωή
Vita.gr- Yπάρχει λόγος να τρώω τοφού; Eίναι η σόγια «μαγική» τροφή;
HealthView- Μείωση του κινδύνου καρκίνου του μαστού μέσω της διατροφής
