Τα ταπεινά χόρτα «ανθίζουν» στο σούπερ μάρκετ, λέει ο Κωνσταντίνος Ακουμιανάκης

Την καλλιέργεια σταμναγκαθιού, γαλατσίδας, ζοχού και άλλων ταπεινών χόρτων της ελληνικής υπαίθρου προτείνει στους αγρότες ο αναπληρωτής καθηγητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Κωνσταντίνος Ακουμιανάκης.

Τον γνωρίσαμε στην ημερίδα για τις προωθούμενες καλλιέργειες στην ανατολική Αττική, που πραγματοποιήθηκε στο Κορωπί στις 13 Ιουνίου, κι εκεί μας μίλησε για το πώς οι αγρότες μπορούν να οργανωθούν σε ομάδες, να καλλιεργήσουν με σκοπό την τυποποίηση ακόμα και να εξάγουν το προϊόν τους σε σούπερ-μάρκετ του εξωτερικού. Και όλα αυτά, έχοντας στα χέρια τους κάποιες επιλογές που μπορούν να λειτουργήσουν είτε συμπληρωματικά με ετήσιες καλλιέργειες, εν είδει αμειψισποράς, είτε παράλληλα με δενδρώδεις καλλιέργειες για έλεγχο των ζιζανίων και πρόσθετο εισόδημα. Το βασικό τους πλεονέκτημα, όμως, είναι ότι ταιριάζουν απολύτως στο ελληνικό κλίμα.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα της καλλιέργειας αυτών των εναλλακτικών κηπευτικών;

Πριν από μερικά χρόνια έριξα σε ένα συνέδριο στα Χανιά τον «σπόρο» της βιολογικής καλλιέργειας του σταμναγκαθιού. Τώρα έχει δημιουργηθεί μία ομάδα παραγωγών, που συσκευάζουν το προϊόν τους και το εξάγουν. Ακούμε τελευταία για λειτουργικά τρόφιμα, γκότζι μπέρυ, ιπποφαές, μύρτιλλα κ.ά. Μπορεί να είναι εκπληκτικά φυτά. Δεν είναι, όμως, ελληνικά.

Τα προϊόντα που προτείνετε θεωρούνται λειτουργικά τρόφιμα;

Έχουμε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα, που δεν το έχει καμία άλλη χώρα: Ο ήλιος, που δίνει τη δυνατότητα να παραχθούν προϊόντα με υψηλή θρεπτική αξία και εξαιρετικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Εννοώ, λοιπόν, τα λαχανευόμενα είδη, όπως ο ζοχός, η γαλατσίδα, η αρμύρα, το σταμναγκάθι, ο ταραξάκος και πολλά ακόμα είδη της ελληνικής χλωρίδας, αλλά και ορισμένα που δεν καλλιεργούνται ακόμα στην Ελλάδα, όπως είναι ο ριζώδης μαϊντανός, τα μικρόκαρπα λαχανικά και το τζίντζερ.

Τι είναι τα λαχανευόμενα;

Όλα εκείνα που βγαίνουμε με τη σακούλα και το μαχαίρι και τα μαζεύουμε για τις ανάγκες της διατροφής μας. Η μεγάλη σπουδαιότητά τους βρίσκεται στο ότι έχουν υψηλή θρεπτική αξία, αλλά και το κυριότερο ότι προσαρμόζονται σε αντίξοες συνθήκες. Έτσι διευκολύνουν θαυμάσια την ένταξή τους σε πιστοποιημένα συστήματα καλλιέργειας (βιολογική, ολοκληρωμένη διαχείριση), γιατί είναι ανθεκτικά σε προσβολές εχθρών και ασθενειών.

Πώς μπορούν να χρησιμέψουν στον Έλληνα αγρότη;

Μπορεί να χρησιμοποιηθούν σαν φυτά εδαφοκάλυψης. Αντί να παίρνουμε τη φρέζα ή το ζιζανιοκτόνο, μπορούμε να έχουμε έναν τάπητα με κάποιο λαχανευόμενο.

Μπορούν να ενταχθούν σε προγράμματα αμειψισποράς αυξάνοντας τη βιοποικιλότητα. Εξάλλου, με μία τέτοια αμειψισπορά ο παραγωγός θα έχει και ένα εισόδημα τουλάχιστον ίσο ή λίγο μικρότερο από το κύριο λαχανικό που καλλιεργείς. Μπορεί να αποτελέσουν μέρος αντιμετώπισης των ζιζανίων, γιατί είναι ανταγωνιστικά στα ζιζάνια.

Ποιες είναι, λοιπόν, οι καλλιέργειες που προτείνετε και γιατί;

Ο ριζώδης μαϊντανός, που δεν καλλιεργείται στην Ελλάδα. Κάνει ρίζα σαν καρότο και έχει την ίδια ακριβώς περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια, ενώ απευθύνεται κυρίως στις αγορές της Β. Ευρώπης.

Μπορούμε να δώσουμε στους Ευρωπαίους φρέσκια ρίζα το χειμώνα και το φύλλωμα να διατίθεται στην ελληνική αγορά.

Το τζίντζερ μπορεί να συγκαλλιεργηθεί με κάποια δενδρώδη καλλιέργεια ως τροπικό φυτό και να αποφέρει αρκετό συμπληρωματικό εισόδημα. Ανθεκτικές στο ασβέστιο του εδάφους είναι η κάππαρη και η γαλατσίδα. Σε εδάφη με αυξημένη αλατότητα, καλλιεργείται άριστα η αρμύρα, που χρησιμοποιείται για σαλάτες, ως εναλλακτική στα βλήτα. Το σταμναγκάθι, εκτός από ένα πετυχημένο πλέον λαχανευόμενο είδος, έχει κι έναν πλούτο πολιτιστικό, πίσω από την ονομασία του και τις χρήσεις του, που θα μπορούσε να βοηθήσει στην περαιτέρω προώθησή του.

Στα κακώς στραγγιζόμενα εδάφη, παρουσιάζει εντυπωσιακή ανάπτυξη ο ζοχός.

Ποιες είναι οι προοπτικές για την ελληνική και διεθνή αγορά;

Αναφέρομαι κυρίως στη διάθεση εκτός εποχής λαχανικών στην Ευρώπη. Τα άλλα πλεονεκτήματα είναι η καλλιέργεια πολλών ενδημικών φυτών και η ολοένα αυξανόμενη συλλογική δραστηριότητα με ομάδες παραγωγών, αλλά με πρωταρχική σημασία στη γνώση και την εκπαίδευση.

Διαθέτετε πολλαπλασιαστικό υλικό για την παραγωγή των λαχανευόμενων προϊόντων;

Στο πανεπιστήμιο έχουμε μελετήσει τον βιολογικό κύκλο αυτών των φυτών και έχουμε σπόρους. Αν και είναι πολύ εύκολο.

Ένας παραγωγός στη λαϊκή αγορά, που έχω γνωρίσει, από την ορεινή Κορινθία, μου έφερε μία ρίζα γαλατσίδας. Αυτή τη ρίζα την έβαλα σπίτι μου, την άφησα να ανθίσει, πήρα σπόρο και αυτή τη στιγμή έχω άφθονο για να κάνω τη δουλειά μου.

Τι συσκευασία χρειάζονται;

Κάθε φυλλώδες λαχανικό είτε είναι ένα ταπεινό μαρούλι ή σπανάκι είτε λαχανευόμενο σταμναγκάθι, γαλατσίδα κλπ. Θέλει τις εξής ενέργειες: Να «φύγει» από πάνω του η θερμοκρασία του χωραφιού, άρα να μπει σε ένα κρύο λουτρό με νερό και στη συνέχεια θέλει αεροστεγή συσκευασία, ώστε να μη χάνει υγρασία. Σε αυτές τις συνθήκες και σε θερμοκρασίες χαμηλές μπορεί να συντηρηθεί πάνω από 7 μέρες.

Ειδικά το σταμναγκάθι με έχει καταπλήξει, διότι όταν το παρατηρήσετε, έχει ένα φύλλο σκληρό και δερματώδες, αλλά σε 24 ώρες, αν δεν το προσέξεις, θα μαραθεί.

Γιατί έχει πολύ μεγάλο αριθμό στοματίων στην πάνω και στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και χάνει γρήγορα νερό.

WHO IS WHO

Ο Κωνσταντίνος Ακουμιανάκης γεννήθηκε το 1949. Ειδικεύεται στις κηπευτικές καλλιέργειες και διδάσκει στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Τμήμα Φυτικής Παραγωγής). Σήμερα είναι αναπληρωτής καθηγητής, έχει δεκάδες δημοσιεύσεις άρθρων, έχει συγγράψει βιβλία για την καλλιέργεια κηπευτικών και έχει αξιόλογη ερευνητική δραστηριότητα στο αντίστοιχο εργαστήριο του ΓΠΑ