Μείον στο κρέας, συν στη διάθεση

 

Στις μέρες μας, οι δύο πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες λέξεις είναι «οικονομική κρίση», δύο λέξεις που όμως επηρεάζουν πάρα πολύ τη διάθεση και την ψυχική κατάσταση της πλειοψηφίας του ελληνικού (τουλάχιστον) πληθυσμού. Η ανθρώπινη διάθεση μπορεί βεβαία να επηρεαστεί και από πολλούς άλλους παράγοντες, όπως τις συνθήκες εργασίας και την κατάσταση που επικρατεί στην οικογένεια του καθενός. Υπάρχουν λοιπόν αιτίες που επηρεάζουν την διάθεση μας και εύκολα μπορούμε να σκεφτούμε. Μήπως όμως υπάρχουν και κάποιες «κρυφές» αιτίες που μπορούν να την επηρεάσουν; Μήπως τα τρόφιμα που καταναλώνουμε μπορούν είτε θετικά, είτε αρνητικά να μας επηρεάσουν;
Δεν υπάρχουν βεβαία «μαγικά» τρόφιμα που να μπορούν να αλλάξουν την διάθεση μας από πλήρως θετική, σε απόλυτα αρνητική ή το αντίστροφο. Φαίνεται όμως ότι υπάρχουν τρόφιμα που μπορούν έως κάποιο βαθμό να επηρεάσουν την ανθρώπινη διάθεση. Συγκεκριμένα εδώ, θα αναφερθούμε στην επίδραση του κρέατος, των πουλερικών και των ψαριών. Τα τρόφιμα αυτά δρουν ευεργετικά στην διάθεση μας ή μήπως την «ρίχνουν»;
Πολλές μελέτες υποστήριζαν μέχρι πρόσφατα ότι τα ψάρια δρουν θετικά στην διάθεση μα, λόγω του ότι περιέχουν τα ω-3 λιπαρά οξέα εικοσιδυαεξαενοϊκό οξύ (DHA) και εικοσαπενταενοϊκό οξύ (EPA), τα οποία πιστεύονταν ότι δρουν θετικά στην διάθεση. Συγκεκριμένα, τα λιπαρά οξέα EPA και DHA φαίνεται να επιδρούν στη νευρική λειτουργία, αντικαθιστώντας τα μακράς αλύσου ω-6 λιπαρά οξέα στις μεμβράνες των εγκεφαλικών κυττάρων και συγκεκριμένα το αραχιδονικό οξύ (ΑΑ). Το ΑΑ είναι το υπόστρωμα-κλειδί για την σύνθεση προφλεγμονοδών εικοσανοειδών και κυτοκινών τελικού σταδίου, που μπορούν να επιδράσουν αντίστροφα στην πνευματική υγεία μέσω αλλεπάλληλων νευρικών φλεγμονών.
Από την άλλη, μια σειρά μελετών υποστήριξε ότι η κατανάλωση των ω-3 λιπαρών οξέων DHA και EPA δεν έχει καμιά απολύτως επίδραση στην ψυχική υγεία των ανθρώπων και στον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης. Αντίθετα, το ω-3 λιπαρό οξύ α-λινολενικό οξύ (ALA), που προέρχεται από φυτικές πηγές είναι αυτό που φαίνεται να σχετίζεται με χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης και μάλιστα η συσχέτιση αυτή είναι εντονότερη στα άτομα με χαμηλή πρόσληψη λινελαϊκού οξέος (LA) ( πρόκειται για φυτικής προέλευσης ω-6 λιπαρό οξύ). Μέχρι στιγμής λοιπόν κάποιες μελέτες δείχνουν θετική επίδραση των ψαριών στην διάθεση, ενώ άλλες δείχνουν μηδενική επίδραση.
Πρόσφατες όμως μελέτες φαίνεται να ανατρέπουν τις παραπάνω θεωρίες σχετικά με την επίδραση των ψαριών στη διάθεση. Έτσι φαίνεται ότι το ψάρι, αλλά και το κρέας και τα πουλερικά έχουν αρνητικό αντίκτυπο στην διάθεση.
Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2010 φαίνεται ότι οι χορτοφάγοι έχουν καλύτερη διάθεση από τους κρεατοφάγους, όπως διαπιστώνεται από κάποια τεστ που σκοπό έχουν να αξιολογήσουν την διάθεση και το ψυχολογικό προφίλ των ανθρώπων. Στη μελέτη αυτή, η χορτοφάγοι είχαν σημαντικά μικρότερες προσλήψεις των λιπαρών οξέων EPA, DHA και ΑΑ, αλλά υψηλότερες προσλήψεις των λιπαρών οξέων ALA και LA. Επομένως τα λιπαρά οξέα φαίνεται να είναι αυτά που επηρεάζουν την διάθεση και συγκεκριμένα, υψηλή πρόσληψη των λιπαρών οξέων EPA, DHA και AA επηρεάζει αρνητικά την διάθεση, ενώ υψηλή πρόσληψη των λιπαρών οξέων ALA και LA την επηρεάζει θετικά.
Σε μια άλλη, πιο πρόσφατη μελέτη, φάνηκε ξανά το ίδιο, ότι δηλαδή οι χορτοφάγοι (όχι αυστηρά χορτοφάγοι, αφού καταναλώνουν γαλακτοκομικά προϊόντα) έχουν καλύτερη διάθεση από τους κρεατοφάγους (κατανάλωση κρέατος και πουλερικών τουλάχιστον μια φορά την ημέρα), αλλά και από τους καταναλωτές ψαριών (κατανάλωση ψαριών 3-4 φορές την εβδομάδα, αποφυγή κρέατος και πουλερικών). Πιο συγκεκριμένα, καλύτερη διάθεση έχουν οι χορτοφάγοι, ακολουθούν οι καταναλωτές ψαριών και στη χειρότερη θέση βρίσκονται οι κρεατοφάγοι. Και εδώ ο ρυθμιστής της διάθεσης φαίνεται να είναι τα λιπαρά οξέα AA, DHA και EPA, αφού οι χορτοφάγοι, που έχουν χαμηλότερη πρόσληψη αυτών, φαίνεται να έχουν και καλύτερη διάθεση. Πώς όμως οι χορτοφαγικές δίαιτες συμβάλλουν στην καλύτερη διάθεση; Μια εξήγηση για αυτό είναι ότι οι χορτοφαγικές δίαιτες είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά, τα οποία μέσω της μείωσης του οξειδωτικού στρες, συμβάλλουν στην καλύτερη διάθεση. Κάτι τέτοιο βέβαια δεν συμβαίνει στις δίαιτες κατανάλωσης κρέατος, πουλερικών και ψαριών και έτσι άτομα που καταναλώνουν τέτοια τρόφιμα έχουν πιο κακή διάθεση σε σχέση με άτομα που ακολουθούν χορτοφαγικές δίαιτες.
Εν κατακλείδι, το ψάρι που φαίνονταν να είναι ένας καλός σύμμαχος στην ψυχική υγεία και διάθεση του ανθρώπου φαίνεται από πρόσφατες μελέτες ότι μαζί με το κρέας και τα πουλερικά μάλλον δρα αρνητικά στην διάθεσή μας. Χρειάζεται βέβαια να γίνουν και περαιτέρω μελέτες σχετικά με την επίδραση των τροφίμων αυτών στη διάθεσή μας, και για κανένα λόγο δεν πρέπει να δαιμονοποιήσουμε τα τρόφιμα αυτά. Μήπως όμως θα πρέπει να ξανασκεφτούμε με ποια συχνότητα θα πρέπει να τα καταναλώνουμε; Μήπως ταιριάζει και εδώ απόλυτα το αρχαίο ρητό «παν μέτρον άριστον»;