Τραπεζες Χρονου .. Η Οικονομια των Φτωχων

Οι τράπεζες χρόνου έρχονται να μας θυμίσουν ότι υπάρχει εναλλακτική λύση. Ακόμη κι αν δεν έχουμε χρήματα για να καλύψουμε όλες μας τις ανάγκες, υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που διατίθενται να μας προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με αντάλλαγμα λίγο απ’ το χρόνο μας.

Οι τράπεζες χρόνου έχουν τις ρίζες τους στις ΗΠΑ των αρχών της δεκαετίας του 1980. Εμπνευστής τους ήταν ο δρ Edgar Cahn, ο οποίος θεωρούσε πως η οικονομία της αγοράς δεν μπορεί να φέρει εις πέρας «το πραγματικό έργο της κοινωνίας, που είναι να κάνει τους πολίτες της να νοιάζονται, να αγαπούν, να είναι καλοί γείτονες, να είναι άνθρωποι». Σε συνδυασμό με την αλλαγή που επήλθε στην έννοια της οικογένειας και της στήριξης (με τη μορφή υπηρεσιών) που αυτή προσφέρει πλέον στον καθένα από μας, οι τράπεζες αυτές γίνονται ολοένα και πιο επίκαιρες.

Στη Βρετανία οι τράπεζες χρόνου έκαναν την πρώτη τους εμφάνιση την εποχή των σκληρών μέτρων της Θάτσερ και είναι γνωστές ως LETS (Local Exchange Trading Systems). Σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει την άμεση ανταλλαγή προϊόντων και υπηρεσιών χωρίς τη μεσολάβηση χρήματος. Το σύστημα αυτό έχει πλέον εξαπλωθεί σε πάνω από 35 χώρες και 1500 τοπικές ομάδες ανταλλαγής.

Στην Αργεντινή, αντίστοιχα, οι τράπεζες χρόνου εμφανίστηκαν το 1995 από μια ομάδα περιβαλλοντολόγων που αντάλλαζαν αγαθά και υπηρεσίες με τη χρήση ενός δικού τους νομίσματος, του Red de Trueque. Η παράλληλη αυτή οικονομία υπήρξε πολύ δημοφιλής, ιδιαίτερα όταν η χώρα άρχισε να οδεύει γοργά προς τη χρεοκοπία με το ξεκίνημα της νέας χιλιετίας. Στο απόγειό του, το Red de Trueque αριθμούσε 2,5 εκατομμύρια μέλη και 4.700 υπαίθριες αγορές.

Οι χρονοτράπεζες λοιπόν είναι δίκτυα ανταλλαγής υπηρεσιών. Βασική τους αρχή είναι η ίση προσφορά χρόνου όλων όσων συμμετέχουν σε αυτές, επομένως ο χρόνος χρησιμοποιείται ως μονάδα μέτρησης αξίας. Κάθε μέλος καταγράφει τις υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει και έχει έναν λογαριασμό που πιστώνεται ή χρεώνεται, ανάλογα με το αν προσφέρει ή δέχεται υπηρεσίες.

Με λίγα λόγια, η κεντρική μονάδα της τράπεζας χρεώνει και πιστώνει τον λογαριασμό χρόνου κάθε μέλους, όπως μια κανονική τράπεζα κρατάει λογαριασμό των αναλήψεων και των καταθέσεων. Στόχος της τράπεζας χρόνου είναι η αλληλεγγύη, η δημιουργία ενός κοινωνικού χώρου όπου οι άνθρωποι θα αισθάνονται ασφαλείς και θα έχουν τη δυνατότητα να γνωρίζονται μεταξύ τους και να δικτυώνονται.

Μέσω των τραπεζών χρόνου, οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν κάτι που τους ευχαριστεί στον ελεύθερό τους χρόνο και ως αντάλλαγμα να πάρουν κάτι που τους λείπει ή δεν έχουν τις ικανότητες να το κάνουν (π.χ. να βάψουν το σπίτι τους, να κουρέψουν τα μαλλιά τους, να μάθουν μια ξένη γλώσσα, κ.α).

Στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, με τις συμβατικές τράπεζες να έχουν καταστρέψει όχι μόνο τις ζωές των απλών ανθρώπων αλλά και τις οικονομίες ολόκληρων κρατών, οι τράπεζες χρόνου ίσως αποδειχθούν οι σανίδες σωτηρίας όλων αυτών που απεγνωσμένα αναζητούν τρόπους αξιοπρεπούς επιβίωσης, που να εμπεριέχουν όμως και τη χαρά της προσφοράς και της δημιουργίας.